Jaki interfejs audio wybrać?

Jaki interfejs audio wybrać?

Interfejs audio to element studia, od którego zależy wiele. Ilość jego wejść i wyjść określa nasze możliwości, to ile instrumentów jednocześnie możemy nagrywać, jak wygodnie kierować   i sterować odsłuchem. Jakość wykonania i funkcjonalność interfejsu audio ma wpływ na brzmienie naszych nagrań oraz wygodę pracy w trakcie procesów produkcji, miksu i masteringu. Obecnie producenci sprzętu muzycznego wypuszczają nowe modele w najróżniejszych konfiguracjach, próbując zaoferować produkt, który wyróżni się na tle konkurencji. Coraz wyższej klasy konwertery   i przedwzmacniacze, wbudowane efekty i procesory DSP, setki dolarów w dołączanym oprogramowaniu – to tylko kilka rzeczy, którymi marki pro audio kuszą muzyków  i realizatorów przy wyborze interfejsu. Ilość wariantów dostępnych na rynku może przyprawić o zawrót głowy. Interfejs audio USB, czy może Thunderbolt? Jakich wejść potrzebujemy?  Do czego tak naprawdę służy interfejs? Jaki interfejs audio sprawdzi się do nagrywania gitary?

Jako Audiotech postanowiliśmy wykorzystać nasze doświadczenie i uporządkować informacje o produktach z naszej oferty, a także wskazać Wam cechy i parametry, na które należy zwrócić uwagę dokonując wyboru. Mamy nadzieję, że uczyni to podjęcie decyzji łatwiejszym i pomoże Wam uwolnić się od myślenia o sprzęcie i zacząć pracować nad muzyką!

Spis treści

• Wejścia i wyjścia analogowe
• Zasilanie Phantom, SNR i THD
• Mierniki sygnałów
• Połączenia cyfrowe
• Próbkowanie dźwięku
• Word Clock i latencja
• Sterowniki
• Oprogramowanie
• Zasilanie interfejsu
• Podsumowanie

Jaki interfejs audio wybrać? Polecane produkty

Wejścia analogowe w interfejsie audio

Wejścia analogowe umożliwiają podłączenie szerokiej gamy urządzeń i instrumentów. Najczęściej możemy się spotkać z trzema typami sygnałów: mikrofonowy, instrumentalny oraz sygnał liniowy. Klasyfikacja ta wynika z charakterystyki elektrycznej konkretnego sygnału. Mikrofony produkują sygnał o relatywnie niskim napięciu i impedancji, co wymaga ich wzmocnienia przez specjalny przedwzmacniacz. Sygnał z instrumentów również charakteryzuje się niskim napięciem, ale dla zachowania właściwej jakości wymagane jest wejście o wysokiej impedancji. Z kolei sygnały liniowe są bardziej intensywne i z reguły nie wymagają dodatkowego wzmocnienia przed przekształceniem na format cyfrowy. Nowoczesne interfejsy audio często wyposażone są w wejścia typu XLR oraz Jack 1/4 cala, przy czym rozwiązaniem bardzo popularnym jest złącze typu "combo", umożliwiające korzystanie z obu typów w ramach jednego wejścia. Wejścia te zazwyczaj dysponują regulacją wzmocnienia, co umożliwia manualną korektę sygnału. Wejścia liniowe zwykle nie mają możliwości regulacji wzmocnienia, działając na stałym poziomie, często określanym mianem "unity gain". Wejścia przeznaczone dla instrumentów o wysokiej impedancji często oznaczane są jako "Hi-Z" lub wyposażone w przycisk umożliwiający dostosowanie impedancji do potrzeb sygnału instrumentalnego.

Wyjścia analogowe w interfejsie audio

Istnieją dwa rodzaje wyjść analogowych w interfejsach audio. Większość z nich to wyjścia liniowe, wysyłające sygnały mono, do których możemy podłączyć monitory studyjne lub sprzętowe procesory dźwięku, takie jak kompresory, efekty, konsolety studyjne i miksery sumujące. W większości przypadków interfejs będzie posiadał wyjścia symetryczne, jednak niektóre urządzenia z niskiej półki mają tylko niesymetryczne połączenia. Bardziej elitarne interfejsy pozwalają zmienić poziom referencyjny wyjść (zwykle między -10dBu i +4dBu). Jest to ważne przy współpracy z profesjonalnym sprzętem studyjnym, takim jak konsole nagraniowe, które lubią sygnały o wyższym poziomie, i urządzeniami takimi jak syntezatory i niskobudżetowe efekty, które często pracują na niższych poziomach. Ostatnimi czasy coraz częstszym standardem są wyjścia transferujące sygnały napięciowe (tzw. DC-coupled). Umożliwia to komunikację np. z klasycznymi syntezatorami, albo z popularnym standardem modularnym Eurorack. Ten rodzaj połączeń znajdziecie np. w interfejsach Arturia Audiofuse 16Rig i AudioFuse Studio.

Schemat połączenia interfejsu audio

W większości przypadków tylko wyjścia monitorowe i słuchawkowe mają pokrętła głośności (jednakże, zdarzają się konstrukcje pozwalające zmienić głośność każdego wyjścia). Dlaczego? To bardzo praktyczne rozwiązanie w trakcie sesji studyjnej – możesz podgłośnić lub ściszyć swoje głośniki i słuchawki żeby np.: móc normalnie porozmawiać lub podkręcić głośność. W systemach gdzie tworzy się połączenia do analogowego sprzętu bardzo ważną rzeczą jest utrzymanie stałych poziomów.

Zasilanie Phantom

Zasilanie Phantom, zwykle oznaczane jako "+48V" w sprzęcie muzycznym, jest wymagane przez niektóre mikrofony. Gdy zasilanie Phantom jest włączone, napięcie (ok. 48V) jest wysyłane przez kabel XLR do podłączonego mikrofonu, zasilając jego wewnętrzne obwody. Warto jednak pamiętać, że nawet z zasilaniem phantom sygnał nadal potrzebuje wzmocnienia; zasilanie 48V służy tylko zasileniu kapsuły mikrofonu i umożliwieniu jej pracy. Podczas pracy ze starszymi mikrofonami, zasilanie phantom powinno być używane bardzo ostrożnie. Najlepszą praktyką jest podłączyć wszystkie mikrofony z wyłączonym zasilaniem phantom i włączać je tylko na kanałach, na których jest ono wymagane. Interfejsy audio Focusrite, Arturia czy Heritage Audio posiadają dedykowane przyciski +48V. Jeśli preamp mikrofonowy w interfejsie (MIC in) nie posiada przycisku +48V, może mieć on globalny włącznik zasilania phantom, (powiedzmy, kanały 1-4 i 5-8 jak w ośmiokanałowym interfejsie Focusrite Scarlett 18i20 3rd Gen) lub może być załączany za pomocą oprogramowania kontrolnego interfejsu. Warto pamiętać, aby być wyjątkowo ostrożnym używając starszych urządzeń, w szczególności mikrofonów wstęgowych, które mogą zostać poważnie uszkodzone jeśli zasilanie phantom jest włączone na ich kanale.

Przełącznik PAD

Niektóre interfejsy audio wyposażone są również w przycisk PAD. Jest to komponent znajdujący się na wejściu, który służy jako dodatkowy tłumik. W przypadku, gdy sygnał jest nadmiernie mocny i prowadzi do przesterowania przedwzmacniacza nawet przy minimalnym ustawieniu wzmocnienia, mały przycisk oznaczony jako "PAD" może stanowić rozwiązanie. Aktywacja tego przycisku wprowadza dodatkowe tłumienie sygnału, często o wartości około 20 dB, co może okazać się przydatne również w kontekście używania mikrofonów.

Przełącznik odwrócenia polaryzacji w interfejsach audio

Czasami możesz się spotkać z funkcją odwrócenia polaryzacji. Jest to bardzo przydatne w pewnych sytuacjach, np. gdy używasz dwóch lub więcej mikrofonów do nagrywania instrumentu. Załóżmy na przykład, że nagrywasz wzmacniacz gitarowy za pomocą mikrofonu umieszczonego blisko głośnika i innego mikrofonu umieszczonego dalej, aby uchwycić dźwięk pomieszczenia. Możesz zauważyć, że pewne częstotliwości są nadmiernie podkreślane (lub osłabiane) z powodu zaniku fazy spowodowanego odstępem między mikrofonami. Jeśli tak, spróbuj nacisnąć przycisk odwrócenia polaryzacji tylko na jednym z kanałów (nie na obu). Odwracając sygnał jednego z mikrofonów, możesz natychmiast rozwiązać problem zaniku fazy. Jeśli nie przyniesie to zadowalających rezultatów, konieczna będzie zmiana pozycji mikrofonu.

Stosunek sygnału do szumu i THD+N

Mimo że wszystkie wyjścia liniowe mogą wydawać nam się takie same, istnieje kilka decydujących czynników, które mogą mieć wpływ na jakość dźwięku wychodzącego z Twojego interfejsu. Te czynniki to stosunek sygnału do szumu (mierzony w dB) i ilość szumu oraz zniekształceń, mierzony w procentach zawartości harmonicznych i szumu (Total Harmonic Distortion and Noise lub w skrócie THD+N). Jak wskazuje nazwa, stosunek sygnału do szumu jest różnicą między najgłośniejszym możliwym sygnałem a poziomem na którym znajduje się szum. Mówiąc ogólnie, im wyższa jest ta wartość, tym większy zakres dynamiki interfejs będzie mógł wyprodukować. Istnieje wiele innych czynników, od których zależy czy twój interfejs będzie rzeczywiście w stanie wykorzystać ten zakres, więc stosunek sygnału do szumu powinien być traktowany jako maksymalna możliwa przepustowość dla twojego dźwięku. Interfejsy audio Arturia MiniFuse to idealne urządzenia, aby rozpocząć przygodę z nagrywaniem wokalu, gitary, podcastami, czy produkcją muzyki. Parametry jakie udostępniają w tej klasie cenowej są naprawdę bardzo dobre. -129 dBu jeżeli chodzi o ekwiwalent stosunku sygnału do szumu (EIN), 110 dB zakresu dynamicznego oraz 0,001% zniekształceń harmonicznych oraz 56 dB wzmocnienia na przedwzmacniaczach. Jeszcze lepiej wygląda sytuacja w przypadku jednych z najpopularniejszych interfejsów audio – Focusrite z serii Scarlett. W najnowszej, czwartej generacji Scarlett, od modelu 2i2 mamy 69 dB wzmocnienia, -127dBu EIN oraz 116 dB dynamiki na wejściach i aż 120 dB na wyjściach. Najnowsze interfejsy z serii Scarlett będą w stanie, bez dodatkowych urządzeń, napędzić nawet najbardziej wymagające mikrofony. Karty dźwiękowe z serii Arturia AudioFuse cechuje ekwiwalent stosunku sygnału do szumu (EIN) na poziomie -129 dBu co pozwala zebrać każdy detal, a ogromny zapas wzmocnienia na poziomie 72 dB, pozwala napędzić nawet najcichszy mikrofon wstęgowy. Dodatkowo, dynamika na poziomie 119 dB i wyjątkowo równa, perfekcyjna odpowiedź częstotliwościowa. Również interfejsy z rodziny Focusrite Clarett+ mogą poszczycić się bardzo dobrymi wynikami. W ich przypadku jest to -129 dBu EIN odstępu od szumu, 118 dB dynamiki i wyjątkowo niskim poziomem zniekształceń <0.001%.

Mierniki sygnałów w interfejsach audio

Wszystkie interfejsy, może poza tymi najbardziej podstawowymi, zapewniają jakąś formę pomiaru. Metering jest ważnym wskaźnikiem tego jak bezpieczne są twoje poziomy: niezbyt głośne, aby nie wywołać zniekształceń; nie za niskie, aby zachować bezpieczny dystans od szumów. W erze wielkich konsolet analogowych i wielokanałowych szpulowców, przesterowanie sygnału było zabiegiem kreatywnym, zmuszającym analogowe obwody do przesterowywania w atrakcyjny dla ucha sposób. Interfejsy audio i nagrywanie do DAW nie działają w ten sposób — gdy sygnał osiąga maksymalny poziom w domenie cyfrowej (0dBFS) zostaje „spłaszczony” limiterem, tworząc nieprzyjemny przester, który może zrujnować idealne nagranie. Złotą zasadą przy nagrywaniu do DAW jest sprawdzenie poziomu sygnału wejściowego na wszystkich brzmieniach, które nagrywamy. Poproś wokalistę o zaśpiewanie swojej najgłośniejszej frazy, a gitarzystka niech zagra swoje solo ze wzmacniaczem odkręconym na maksa. Ostatnia rada: warto zostawić trochę odległości od 0 ustawiając gain, ponieważ muzycy mają tendencję do grania głośniej gdy się rozgrzeją!

Połączenie z komputerem

Połączenie z komputerem to droga, którą wszystkie wejścia i wyjścia z interfejsu docierają do komputera. Interfejsy mogą komunikować się z komputerem poprzez złącza: Thunderbolt, FireWire, RJ45 (DANTE/AES67), DigiLink (ProTools HDX), PCi lub USB. Aktualnie najczęściej spotykany protokół połączeń to USB. Przetworniki / interfejsy serii Focusrite RedNet stosowane w profesjonalnych instalacjach studyjnych i koncertowych komunikują się tylko poprzez protokół DANTE (złącze RJ45) i pozwalają na konfigurowanie rozbudowanych instalacji z różnymi rodzajami wejść i wyjść zarówno analogowych jak i cyfrowych.

Interfejs audio Focusrite Red 8Pre i Red 16Line

Połączenia typu Thunderbolt czy RJ45 (Dante/AES67) występują często w interfejsach typu PRO do zastosowań profesjonalnych. Interfejs audio Focusrite serii Red, model Red 8Pre lub Red 16Line może komunikować się z komputerem w zależności od potrzeby użytkownika poprzez Thunderbolt, DigiLink (dla synchronizacji z kartami ProTools HDX lub HD Native) lub poprzez port RJ45 i protokół DANTE. W nowoczesnych komputerach, takich jak najnowsza generacja MacBook’ów Pro znajdziemy tylko gniazda typu USB C. Dane, które płyną tymi portami to nie tylko USB, to kombinacja różnych protokołów, takich jak HDMI dla monitorów, oraz Thunderbolt i Firewire — i oczywiście zasilanie. Większość nowych interfejsów posiada w zestawie kabel USB-C, więc podłączenie nowego interfejsu, takiego jak Focusrite Scarlett 4i4, Arturia MiniFuse czy Heritage Audio i73 PRO ONE do nowego komputera z USB-C to drobnostka. Klasyczne połączenie USB-A (wszechobecna prostokątna wtyczka) występuje nadal, więc często kabel typu USB-A do USB-C znajdziemy w pudełku.

Połączenia cyfrowe

Cyfrowe wejścia i wyjścia pozwalają rozszerzyć Twój system. Używając zewnętrznych urządzeń takich jak Focusrite Octopre, możesz dodać kolejne preampy mikrofonowe/wejścia liniowe i analogowe wyjścia. W domenie cyfrowej najczęściej spotkamy połączenia typu S/PDIF i ADAT. Większe interfejsy często posiadają wejścia i wyjścia w obu tych standardach oraz połączenia typu AES/EBU, MADI czy DANTE.

Charakterystyka połączeń cyfrowych:

ADAT przenosi dane z pomocą przewodów światłowodowych i jest w stanie przesłać do ośmiu kanałów w rozdzielczości 24-bit i częstotliwości próbkowania do 48kHz. Przesłanie 8 kanałów w 88.2 lub 96kHz przez ADAT wymaga dwóch portów i wsparcia dla rozszerzenia protokołu ADAT zwanego S/MUX, który jest powszechny w większych interfejsach, takich jak Focusrite Scarlett 18i20 3gen, serii Red oraz interfejsach audio Arturia AudioFuse. S/PDIF przenosi dwa sygnały mono lub jeden stereo i zwykle występuje w postaci portu RCA, ale może to być również port optyczny. W związku z tym warto sprawdzić jaki format twój interfejs przyjmuje na wejściu optycznym, ponieważ wysłanie sygnału stereo S/PDIF do wejścia obsługującego wielokanałowy strumień ADAT po prostu się nie uda! AES/EBU – w tym standardzie sygnał jest przesyłany jednym kablem symetrycznym (zrównoważonym) zaopatrzonym we wtyk XLR 3-stykowy. Transmisja odbywa się szeregowo, sygnał zawiera informacje lewego i prawego kanału, zakodowane z rozdzielczością do 24 bitów. MADI – czyli Multichannel Audio Digital Interface, to standard, który pozwala na przesłanie do 64 sygnałów w jednym światłowodzie w częstotliwości próbkowania 48kHz lub do 32 kanałów w częstotliwości 96kHz. Złącza MADI mogą występować w postaci optycznej lub coaxialnej. DANTE – protokół, który umożliwia przesłanie do 512 sygnałów w jednym połączeniu typu CAT5 lub CAT6 w częstotliwości 48kHz. Niewątpliwą zaletą protokołu DANTE jest możliwość łatwego zarządzania routingiem sygnałów i łączenie urządzeń przy wykorzystaniu sieci informatycznej. Seria Focusrite RedNet była jedną z pierwszych propozycji na rynku, która oferowała pełną gamę interfejsów sieciowych w domenie DANTE (również AES67).

Interfejs audio - próbkowanie dźwięku

Cyfrowy dźwięk składa się z serii sampli – pomiarów amplitudy sygnału, które są wykonywane w równych interwałach. W przypadku jakości płyty CD, dźwięk który słyszymy to 44100 próbek na sekundę. Wielu profesjonalistów nagrywa w wyższych częstotliwościach, takich jak 96000 sampli na sekundę, inaczej 96kHz. Niezależnie od używanej częstotliwości próbkowania w naszym studio, każde cyfrowe urządzenie audio tam pracujące musi odliczać próbki w tym samym czasie lub używać tego samego „zegara”, inaczej pojawią się słyszalne zakłócenia i błędy. Pojedynczy interfejs audio pracujący samodzielnie bez innych urządzeń cyfrowych (poza komputerem do którego jest podłączony) będzie pracował słuchając własnego, wbudowanego zegara. Nie napotkamy również żadnych problemów z taktowaniem podłączając interfejs z hardwarem w domenie analogowej, np. kompresor analogowy. Jednak gdy podłączamy cyfrowo drugie urządzenie, takie jak preamp mikrofonowy z wyjściem cyfrowym, kwestia taktowania musi być wzięta pod uwagę. Wysłanie cyfrowego sygnału audio z jednego urządzenia do drugiego jest możliwe tylko wtedy, gdy oba urządzenia są zsynchronizowane z tym samym zegarem. Innymi słowy, w każdym studiu, w którym urządzenia są połączone cyfrowo jedno z nich musi być nadawcą zegara („master” – ang. władca), a wszystkie pozostałe odbiorcami zegara ("slaves" – ang. „niewolnicy”) używającymi go jako referencji. Sposób, w jaki to robimy, zależy od tego jak wiele urządzeń musimy połączyć i w jaki sposób. W przypadku ADAT i S/PDIF — najpopularniejszych cyfrowych formatów audio — sygnał zegara jest wysyłany wraz z dźwiękiem tym samym przewodem, więc gdy podłączasz cyfrowy sprzęt do swojego interfejsu korzystając z tych formatów, możesz skonfigurować swój interfejs w tryb slave, aby odbierał sygnał zegara od podłączonego urządzenia. W większości interfejsów ustawienia zegara znajdziemy w aplikacji sterującej interfejsem lub sterowniku, a diody LED na przednim panelu informują nas o trybie pracy zegara. Na zewnętrznych urządzeniach z cyfrowymi wyjściami zwykle znajdziesz przyciski które pozwolą ci wybrać częstotliwość próbkowania i tryb pracy zegara („master” lub „slave”). W większości przypadków używamy częstotliwości próbkowania 44.1kHz lub ewentualnie 48kHz (często używane przy produkcjach filmowych).

Word Clock

W bardziej rozbudowanych systemach, gdzie do interfejsu jest podłączone wiele cyfrowych urządzeń lub gdy podłączone urządzenie nie ma stabilnego zegara, możemy utworzyć oddzielny układ Word Clock (w większych interfejsach port coaxialny ze złączem BNC). Word Clock pojawia się tylko w większych interfejsach, gdzie większa elastyczność w łączeniu wielu cyfrowych urządzeń ma duże znaczenie. Wymaga to niezależnego zestawu przewodów koaksjalnych z wtykami BNC i dużej uwagi przy konfiguracji wszystkich urządzeń w pętli zegara oraz zakończenia połączenia lub ukończenia pełnej pętli. Czasami możemy mieć wiele możliwości połączeń w dużym studiu, więc najlepiej zacząć od instrukcji obsługi używanego urządzenia w poszukiwaniu porady.

Latencja

Latencja jest jedną z rzeczy, na którą należy zwrócić uwagę dokonując wyboru interfejsu. Jest opóźnieniem w czasie, którego doświadczamy np.: śpiewając do mikrofonu i słysząc swój głos po przejściu przez wejście interfejsu, konwerter A-C, sterownik, program DAW, ponownie przez konwerter C-A wprost do głośników lub słuchawek. Każdy z tych etapów dodaje nieco latencji, z powodu kalkulacji potrzebnych aby przetworzyć dźwięk lub przekazać go do następnego etapu. W środowisku o niskiej latencji wszyscy są zadowoleni: wokalista słyszy się w słuchawkach bez drażniącego opóźnienia; realizator może dodawać wtyczki do miksu podczas nagrywania i cały zespół może odsłuchiwać sesję bez potrzeby przygotowywania wysyłek na analogowym stole mikserskim. Współczesne, profesjonalne interfejsy takie jak Focusrite, Arturia czy Heritage Audio pracują z niemal nieistniejącą latencją, co często jest powodem dużych różnic w cenach interfejsów. Ewentualnie też warto wspomnieć, że wiele interfejsów audio posiada funkcję "direct monitoring", dzięki czemu można nagrywany sygnał odsłuchiwać na wbudowanym złączu słuchawkowym kompletnie bezlatencyjnie! Sygnał po prostu nie jest konwertowany i następnie przesyłany na wyjście słuchawkowe, tylko przekazywany bezpośrednio z wejść interfejsu.

Sterowniki

Bez różnicy czy pracujemy na komputerze Mac czy PC, wszystkie interfejsy potrzebują sterownika z wyjątkiem tych opisanych jako ”class-compliant” – czyli korzystających ze sterowników systemu. Sterownik obsługuje ruch danych między interfejsem a komputerem i ma ogromny wpływ na działanie i stabilność urządzenia. Dobrze skonstruowany sterownik umożliwi niską latencję, niezawodność i zagwarantuje stabilne połączenie z komputerem. Zły sterownik może zmienić dobry interfejs w metalowe pudełko z pokrętłami. Należy regularnie aktualizować sterowniki interfejsu pamiętając o kompatybilności z systemem operacyjnym. Tutaj ważnym atutem jest aktualizowanie sterowników przez producenta interfejsów. Zarówno Focusrite jak i Arturia oferują aktualne sterowniki bezpośrednio na swoich stronach internetowych. W zależności od wielkości/funkcjonalności interfejsu mamy do czynienia z mniej lub bardziej zaawansowanym oprogramowaniem sterującym. Firma Focusrite dołącza do swoich interfejsów oprogramowanie kontrolne Focusrite Control (obecnie dostępne w wersji 2), które działa z całą serią interfejsów Scarlett, Clarett oraz Red. Ta prosta i przejrzysta aplikacja pozwala na szybkie zarządzanie ustawieniami interfejsu i zarządzanie sygnałem. Oprogramowanie kontrolne AudioFuse Control Center w interfejsach z serii AudioFuse pozwoli Ci przejąć pełną kontrolę nad wejściami, wyjściami, czy dowolnie konfigurowalnymi szynami odsłuchowymi. Całość jest bardzo intuicyjna, a więc z łatwością dostosujesz interfejs do swoich potrzeb, czy do potrzeb sytuacji w której się znajdziesz. Z kolei do prostszych interfejsów – MiniFuse – dodawane jest oprogramowanie MiniFuse Control Center.

Oprogramowanie

Wybierając interfejs audio warto zwrócić uwagę na dołączane oprogramowanie, które może wnieść sporo dobrego do naszego studia. Często jest to software w pełni profesjonalny i pozwalający rozpocząć produkcję muzyki od razu po zakupie interfejsu. Nierzadko również wartość całego zestawu oprogramowania to setki złotych! Dlatego warto doczytać co producent dorzuca do zestawu. 🙂 Do interfejsów audio spod szyldu Focusrite, Arturia czy Heritage Audio dołączany jest szeroki pakiet software’u, będący świetną kolekcją oprogramowania pozwalającego cieszyć się brzmieniem vintage’owych konsolet, efektów i syntezatorów.  Użytkownicy interfejsów Focusrite mogą cieszyć się rozbudowanym pakietem instrumentów i wtyczek efektowych pod nazwą Hitmaker Expansion, oraz programami DAW  - stałą licencją na Ableton Live Lite i 3-miesięczną licencją Avid Pro Tools Artist. Wszelkiej maści instrumentaliści, producenci, a także wokaliści mogą czuć się zaopiekowanymi przez brytyjską markę. Otrzymujemy chociażby popularny efekt Auto-Tune od marki Antares, czy pogłosy od marki Relab, nawiązujące do algorytmów Lexicona. Oprócz tego, z myślą o gitarzystach w pakiecie znajduje się emulacja Marshalla od Softube. Klawiszowcy dostają Native Instruments Massive i instrumenty XLN Audio Addictive Keys, wreszcie Addictive Drums 2: Studio Rock Kit, by użytkownicy mogli zaprogramować zawodowo brzmiące bębny. Do produkcji jako takiej dostajemy procesory dźwięku od Brainworx i Focusrite Red - nawiązujące do klasycznych urządzeń tej marki, a także narzędzie FAST Balancer, które algorytmami sztucznej inteligencji wspiera miksowanie. Na sam koniec - dwumiesięczna subskrypcja LANDR i 5 darmowych masterów na platformie. Krótko mówiąc - wszystko czego potrzeba na start. Z kolei do interfejsów Arturia MiniFuse dodawane jest naprawdę mnóstwo pozycji programowych, sprawiających, że można rozpocząć przygodę z muzyką zaraz po wyjęciu z pudełka! Do zestawu dołączone są: Analog Lab Intro z ponad 500 różnego rodzaju brzmieniami, Arturia FX (rozszerzalny pakiet wysokiej jakości efektów: Rev PLATE, Pre 1973, Delay TAPE-201, Chorus JUN-6), Ableton Live Lite (program DAW do produkcji muzyki), Native Instruments GUITAR RIG 6 LE, Auto-Tune Unlimited (3-miesięczna subskrypcja), Splice Creator Plan (3-miesięczna subskrypcja). Jednym zdaniem – mega wartość dodana! Natomiast do profesjonalnej serii interfejsów Arturia AudioFuse, dodawany jest pakiet AudioFuse Creative Suite. Pozwala użytkownikom “kolorować” klarowne brzmienie wejść DiscretePRO© za pomocą szanowanych, perfekcyjnych emulacji procesorów sygnału. Do tego w kolekcji znajduje się również zestaw świetnych syntetycznych i klawiszowych brzmień, gotowych do użycia. Warto podkreślić, że jest to ewoluująca kolekcja, do której regularnie będą dodawane kolejne efekty/procesory, gdy Arturia wyda kolejne efekty. Heritage Audio do serii i73 PRO dołącza rosnącą kolekcję wtyczek, wzorowanych na własnym outboardzie analogowym i prywatnej kolekcji vintage’owego sprzętu. Wśród niej znajdziemy emulacje takich urządzeń jak BritStrip, HA 240 Gold Foil Verb, HA 1200 TapeSat, HA-15 PRO Bass Amp, Heritage TAPEoPLEX, czy Small Recording Amp Serial #C 17744.

Zasilanie interfejsu audio

Niektóre interfejsy audio mogą pracować na zasilaniu zapewnionym przez kabel USB: takim samym jak te, którym ładujemy telefon lub bezprzewodowe słuchawki. Urządzenia w standardzie USB 2.0 mogą pobierać do 500mA przy napięciu 5V z komputera, podczas gdy USB 3.x podnosi ten limit do 900mA. Jednakże, te specyfikacje odnoszą się do maksymalnego natężenia, na które dozwolono dla tego typu urządzeń: nie ma gwarancji że komputer będzie w stanie dostarczyć taki prąd. Z tego powodu, aby zagwarantować stabilną pracę i ciągłość sygnału, większe interfejsy audio będą prawie zawsze miały oddzielny zasilacz ze względu na dużą ilość wejść i wyjść.

Podsumowanie

Brytyjski producent najpopularniejszych czerwonych interfejsów audio na świecie ma do zaoferowania szereg produktów, które wielu pokochało. Jeżeli masz nieco mniejszy budżet, ale najważniejsza jest dla Ciebie wiarygodność i równie dobre osiągi, to seria interfejsów Focusrite Scarlett jest właśnie dla Ciebie. Dla tych nieco bardziej wymagających bardziej odpowiednie będą produkty z rodziny Clarett+, które oferują wiodącą w tym pułapie cenowym jakość dźwięku i wygodę pracy. Francuski producent, Arturia, udostępnia budżetową serię interfejsów audio z serii MiniFuse, które idealnie nadadzą się do tego aby rozpocząć przygodę z nagrywaniem. Za niekoniecznie wielkie pieniądze otrzymujesz naprawdę dobre parametry, hub USB oraz bogaty pakiet oprogramowania, który sprawi, że możesz zając się kreatywną pracą z dźwiękiem od razu po wyjęciu z pudełka! Z kolei seria AudioFuse to wysokiej klasy interfejsy audio z topowymi przedwzmacniaczami DiscretePRO©. Zapewniają nie tylko wierne przetwarzanie dźwięku, lecz także niezrównaną jakość połączeń i intuicyjny workflow. Dodatkowo użytkownik może cieszyć się najwyższej jakości wtyczkami do przetwarzania sygnału, czy nadawania mu charakteru. Dlatego też urządzenia te zachwycą profesjonalistów, audiofilów, muzyków i wszystkich entuzjastów muzyki, którzy wymagają najlepszych rozwiązań. W skład całej serii wchodzą 3 modele: flagowy AudioFuse 16Rig, AudioFuse, AudioFuse Studio, AudioFuse 8Pre. W zależności od potrzeb, wybierz swój model! Jeżeli jednak oczekujesz od sprzętu najlepszych osiągów i w pełni profesjonalnego podejścia oraz dużej ilość wejść i wyjść, to produkty Focusrite Red są zdecydowanie dla Ciebie. Focusrite Audio Engineering jest pionierem w dziedzinie profesjonalnych technologii nagraniowych od ponad trzech dekad. Interfejsy Red i RedNet obejmują obszar zajmujący się profesjonalnymi rozwiązaniami na potrzeby nagrań, post-produkcji, nagłośnienia estradowego i broadcastu. Na ofertę składa się linia RedNet, w pełni modularny system Audio-over-IP i flagowe wieloformatowe interfejsy Red wraz z dziedzictwem rodziny przedwzmacniaczy mikrofonowych i analogowych procesorów sygnału ISA. Rozwiązania te rozwijano z myślą o najbardziej wymagających zastosowaniach kładąc ogromny nacisk na łatwość użycia, jakość i niezawodność. Chcąc doświadczyć w pełni analogowych wrażeń ze złotej ery recordingu, warto przyjrzeć się serii interfejsów Heritage Audio - i73 PRO. To urządzenia rozwijane przez ponad 2 lata przez muzyków dla muzyków. Przedwzmacniacze o wzmocnieniu do 70dB wzorowane na klasycznej konstrukcji 73 i pracujące w najczystszej klasie A, zapewnią wyjątkowe, ciepłe brzmienie nagrywanego sygnału, a dzięki wysokiej jakości przetwornikom zdolnym pracować w rozdzielczości do 32bit i częstotliwości próbkowania do 192kHz dostarczana jest najwyższa, studyjna jakość.  W serii interfejsów dostępne są trzy modele: i73 PRO One, i73 PRO 2 oraz i73 PRO EDGE.

Jaki interfejs audio wybrać? Polecane produkty

Czym jest kontroler MIDI?

Współczesne kontrolery MIDI są już pełnoprawnymi instrumentami muzycznymi, które jednak same z siebie nie wydobywają żadnych dźwięków. Aby tak się stało, należy je podłączyć do urządzenia takowe dźwięki emitującego, jak komputer z oprogramowaniem i wirtualnymi instrumentami czy sprzętowy sampler lub syntezator. Dopiero wtedy stają się integralną częścią całego systemu. I choć słowo „system” brzmi groźnie, to w praktyce może to być np. miniaturowy kontroler i laptop, a nawet urządzenie przenośne iOS lub Android. Kontrolery MIDI, jak sama nazwa wskazuje, do komunikacji wykorzystują protokół MIDI, zatem nie sposób mówić o kontrolerach nie wspominając nic o samym protokole. Dzisiaj traktujemy MIDI trochę jak powietrze - wybieramy port, kanał, wciskamy klawisze, przyciski, kręcimy gałkami i co najwyżej zastanowimy się trochę nad tzw. mapowaniem, czyli przypisaniem przycisków i manipulatorów do odpowiednich funkcji. Samo MIDI też daleko odeszło od swojego pierwotnego portu komunikacji, jakim wciąż jest, choć już coraz rzadziej, pięciostykowe złącze DIN. Obecnie z MIDI możemy korzystać nawet o tym nie wiedząc - za pośrednictwem USB, przewodowych i bezprzewodowych protokołów sieciowych czy Bluetooth. autor: Tomasz Wróblewski, 0dB.pl

Spis treści

• Czym jest i co daje nam MIDI?
• Funkcjonalność kontrolerów MIDI
• Velocity i Aftertouch - czym są?
• Pady w kontrolerach MIDI
• Manipulatory w kontrolerach MIDI
• Interfejs użytkownika w kontrolerach MIDI
• Najlepszy kontroler MIDI?

Czym jest i co daje nam MIDI?

Format Musical Instrument Digital Interface (MIDI), wokół którego wszystko się kręci tworzony był przez kilka lat. Byli w nie zaangażowani czołowi producenci instrumentów elektronicznych z przełomu lat 70. i 80., choć nie wszyscy i nie z takim samym zaangażowaniem. Dziś już niewielu o tym pamięta, ale MIDI wcale nie został przyjęty fanfarami i głośnym westchnieniem ulgi, że nareszcie mamy język, który pozwoli swobodnie komunikować się samym syntezatorom oraz narzędziom, które stały się pełnoprawnymi instrumentami muzycznymi nowej ery. Dziś nazywamy je kontrolerami MIDI. No dobrze, a co nam daje? W zasadzie wszystko, o czym tylko może pomyśleć kompozytor oraz muzyk-instrumentalista. Przewidziano całą gamę parametrów opisujących wydobywanie dźwięku, sterowanie jego brzmieniem oraz artykulację. Choć od debiutu MIDI w 1983 roku minęły z górą cztery dekady, to format ten wciąż w wielu miejscach pozostaje mocno nadmiarowy, jakby na wyrost. Skonstruowano go bowiem także z myślą o funkcjonalnościach, których twórcy tego standardu jeszcze nie potrafili sobie wyobrazić. Dlatego zostawili mnóstwo furtek, z których twórcy kontrolerów MIDI, tacy jak np. Novation, Studiologic czy Arturia do dziś korzystają, rozwijając możliwości swoich urządzeń. Dzięki temu kontrolery MIDI nie tylko ugruntowały swój status instrumentów, ale też pozwoliły wykreować nowe stylistyki muzyczne, które bez nich nigdy by nie powstały. To właśnie w kontrolerach objawia się cała potęga i ponadczasowość formatu MIDI. Nawet jego twórcy niejednokrotnie wyrażali swoje zaskoczenie tym, jak żywotne okazało się ich dzieło. Pierwszą rzeczą, którą należy wskazać jako skutek wprowadzenia MIDI i kontrolerów generujących komunikaty w tym formacie jest możliwość tzw. pracy równoległej. Mając jeden kontroler można grać jednocześnie na kilku instrumentach w sposób zależny (warstwowy) jak i niezależny, z użyciem wielu stref oraz kanałów komunikacji. Mówiąc w dużym skrócie - mając jeden instrument pod postacią np. rozbudowanej, wielofunkcyjnej klawiatury sterującej możemy jednocześnie grać partie melodyczne, rytmiczne, akordowe, wyzwalać niezależne struktury (pętle, ścieżki, zdarzenia dźwiękowe), w tym samym czasie sterując miksem tych wszystkich źródeł sygnału, a nawet oświetleniem, klipami wideo czy pirotechniką. Duże znaczenie ma możliwość programowania ciągów zdarzeń, które następnie można wyzwalać jednym klawiszem lub innymi zdarzeniami. Jako przykład można podać wykorzystanie takiego kontrolera jak Novation Launchpad do uruchamiania w ramach programu DAW (Digital Audio Workstation - cyfrowa stacja robocza do pracy z dźwiękiem np. Ableton Live, FL Studio, Logic Pro itd.) w pełni zsynchronizowanych wzajemnie ścieżek audio. Dzięki temu nasz występ na żywo przestaje być klasyczną strukturą liniową (tu się zaczyna, a tam kończy), a staje się zdarzeniem całkowicie nieliniowym i zależnym od naszej inwencji. W dowolnej chwili uruchamiamy i zatrzymujemy sekwencje rytmiczne, wprowadzamy inne elementy, zapętlamy je, odtwarzamy jednorazowo, uruchamiamy efekty. Jednym słowem improwizujemy nie tyle samymi dźwiękami, co z wykorzystaniem bardziej złożonych struktur - wcześniej przygotowanych lub kreowanych w locie. Mówiąc w dużym skrócie - mając jeden instrument pod postacią np. rozbudowanej, wielofunkcyjnej klawiatury sterującej możemy jednocześnie grać partie melodyczne, rytmiczne, akordowe, wyzwalać niezależne struktury (pętle, ścieżki, zdarzenia dźwiękowe), w tym samym czasie sterując miksem tych wszystkich źródeł sygnału, a nawet oświetleniem, klipami wideo czy pirotechniką. Duże znaczenie ma możliwość programowania ciągów zdarzeń, które następnie można wyzwalać jednym klawiszem lub innymi zdarzeniami. Jako przykład można podać wykorzystanie takiego kontrolera jak Novation Launchpad do uruchamiania w ramach programu DAW (Digital Audio Workstation - cyfrowa stacja robocza do pracy z dźwiękiem np. Ableton Live, FL Studio, Logic Pro itd.) w pełni zsynchronizowanych wzajemnie ścieżek audio. Dzięki temu nasz występ na żywo przestaje być klasyczną strukturą liniową (tu się zaczyna, a tam kończy), a staje się zdarzeniem całkowicie nieliniowym i zależnym od naszej inwencji. W dowolnej chwili uruchamiamy i zatrzymujemy sekwencje rytmiczne, wprowadzamy inne elementy, zapętlamy je, odtwarzamy jednorazowo, uruchamiamy efekty. Jednym słowem improwizujemy nie tyle samymi dźwiękami, co z wykorzystaniem bardziej złożonych struktur - wcześniej przygotowanych lub kreowanych w locie. To właśnie jeden z tych elementów, który pozwolił nadać kontrolerom MIDI nazwę w pełni funkcjonalnych współczesnych instrumentów muzycznych. Dzisiaj już sama obsługa kontrolera w zaawansowanych konfiguracjach jest sztuką. I dlatego wybierając kontroler dla siebie powinniśmy zwracać uwagę na dopasowanie do naszych potrzeb takich rzeczy jak sprawność i czułość manuału (czyli klawiatury, padów, przycisków, manipulatorów) czy zakres dostępnych narzędzi ekspresji (wszelkiego typu wstęgi sterowane dotykiem i dociskiem itd.). Gdy powstawały pierwsze syntezatory pojawił się problem sposobu wyzwalania dźwięków. Jedni uznali, że tu nie jest potrzebna żadna rewolucja i powinna być to doskonale wszystkim znana klawiatura. Inni byli święcie przekonani, że nowy instrument wymaga innowacyjnego systemu obsługi. Jakiego? Tego właśnie nie wiedzieli... Kolejnym istotnym elementem, który pojawił się wraz z MIDI, a także z samymi komputerami, była możliwość komponowania oraz edycji całej muzyki - od partii rytmicznych poprzez efekty, na akordach i melodiach skończywszy. Dzisiaj już nikt nie wyobraża sobie innego sposobu pracy niż w oparciu o tzw. komputerowy sekwencer MIDI z edytorem pianolowym, znany jako system DAW. I znów - można komponować myszką i klawiaturą komputerową, ale czyż nie wygodniej i szybciej jest robić to z wykorzystaniem kontrolerów MIDI? Dzięki temu można przenieść ekspresję i bardziej “poczuć” brzmienie. Wtedy kontroler MIDI staje się swoistym “medium” między Tobą, a muzyką. Więcej na temat protokołu MIDI dowiesz się z TEGO artykułu.

Funkcjonalność kontrolerów MIDI

Mając do dyspozycji np. pięciooktawową klawiaturę MIDI, korzystając z funkcji programowania w kontrolerze (lub przeznaczonym dla niego programie) możemy podzielić ją np. na trzy strefy - dwie najniższe oktawy, dwie środkowe i trzecia najwyższa. Jeśli każdej z nich przypiszemy inny kanał komunikacji, czyli kanał MIDI, to najniższymi oktawami możemy grać partie basu, środkowymi aktywować akordy w trybie arpeggio, a na najwyższej grać partię solową. Za mało rąk? Skądże znowu. Bardziej zaawansowane kontrolery MIDI ukierunkowane zostały na tego typu zastosowania wykonawcze, między innymi dzięki funkcji Latch. Wciśnięcie jednego klawisza lub akordu uruchamia odtwarzanie partii arpeggio w wybranej stylistyce, „ogrywającej” dany dźwięk lub akord tak długo, jak długo ich nie zmienimy na inne. Nie trzeba więc cały czas trzymać ręki na klawiaturze, a zmian można dokonywać np. korygując wcześniej wyzwolone dźwięki. A podobnych funkcji, jak np. randomizacja czy automatyczne generowanie akordów, współczesne kontrolery MIDI oferują mnóstwo. Aby z nich skorzystać trzeba jednak je poznać i nauczyć się ich obsługi od strony manualnej. Zdecydowana większość współczesnych kontrolerów MIDI wyposażona jest w klasyczną klawiaturę i często to ona będzie decydować o wyborze konkretnego modelu. Nie czas i miejsce na szczegółowe omawianie konstrukcji manuału, ale wiedzieć należy, że najdroższe będą te, które pod względem swojej mechaniki wzorują się na klawiaturach fortepianowych. Czym bliżej akustycznego oryginału, tym wyższa cena, ale też większa wygoda gry dla tych osób, które kształciły swoje umiejętności w sposób klasyczny - na pianinie lub fortepianie. To nie tylko kwestia przyzwyczajenia, ale i niezbędnej przy grze na każdym instrumencie pamięci mięśniowej. Wykształcone pianistki i pianiści bardzo źle tolerują manuały typu syntezatorowego, o płytkim skoku, braku efektu uderzenia młotka i wszystkich innych niuansów łączących dotyk z wrażeniami słuchowymi i sposobem wydobywania dźwięku. Czują się trochę tak, jakby gitarzyście dać plastikową gitarkę z gry na konsolę - coś zagra, ale nigdy tak, jak na prawdziwym instrumencie. Pianiści zapewne wybiorą manuał przypominający responsywnością klawiaturę fortepianową, jakie mają w swojej ofercie choćby Studiologic SL88 Studio, czy Arturia KeyLab 88 mk2. Zdecydowana większość współczesnych kontrolerów MIDI wyposażona jest w klasyczną klawiaturę i często to ona będzie decydować o wyborze konkretnego modelu. Nie czas i miejsce na szczegółowe omawianie konstrukcji manuału, ale wiedzieć należy, że najdroższe będą te, które pod względem swojej mechaniki wzorują się na klawiaturach fortepianowych. Czym bliżej akustycznego oryginału, tym wyższa cena, ale też większa wygoda gry dla tych osób, które kształciły swoje umiejętności w sposób klasyczny - na pianinie lub fortepianie. To nie tylko kwestia przyzwyczajenia, ale i niezbędnej przy grze na każdym instrumencie pamięci mięśniowej. Wykształcone pianistki i pianiści bardzo źle tolerują manuały typu syntezatorowego, o płytkim skoku, braku efektu uderzenia młotka i wszystkich innych niuansów łączących dotyk z wrażeniami słuchowymi i sposobem wydobywania dźwięku. Czują się trochę tak, jakby gitarzyście dać plastikową gitarkę z gry na konsolę - coś zagra, ale nigdy tak, jak na prawdziwym instrumencie. Pianiści zapewne wybiorą manuał przypominający responsywnością klawiaturę fortepianową, jakie mają w swojej ofercie choćby Studiologic SL88 Studio, czy Arturia KeyLab 88 mk2. Z kolei osobom, które nie ćwiczyły przez kilkanaście lat po kilka godzin dziennie na akustycznym manuale, a chcą po prostu grać na klawiaturze, często wystarczy standardowa klawiatura typu syntezatorowego - lekka, bez doważania, po prostu wygodna. Perfekcyjnie może się sprawdzić cała seria klawiatur Novation Launchkey, FLkey, Studiologic SL, Arturia KeyLab Essential, czy Arturia KeyLab mkII. Co ciekawe, istnieją też “hybrydowe” rozwiązania, które mają zadowolić i jednych i drugich jak Arturia KeyLab Essential 88 mk3 czy Novation Launchkey 88. Fani mobilnych i kompaktowych rozwiązań powinni z kolei przyjrzeć się takim rozwiązaniom jak Novation Launchkey mini, Arturia MiniLab 3, czy Novation FLkey mini. Twórcy preferujący stylistykę taneczną czy hip-hop zdecydują się raczej na kontrolery z padami, pozwalającymi na wygodniejsze programowanie zdarzeń o charakterze rytmicznym (Novation Launchpad Pro, Launchpad X, Launchpad mini). Jeszcze innym użytkownikom może zależeć na mapowaniu funkcji, parametrów efektów czy miksera, wtedy z pomocą może przyjść Novation Launch Control XL.

Velocity i Aftertouch - czym są?

W każdym przypadku trzeba zwrócić uwagę na kilka elementów związanych ze stroną wykonawczą. Każda dobra klawiatura musi mieć funkcję Velocity, czyli reakcji na szybkość nacisku. Dobrze jest też, aby można było ją skalować. Czy to poprzez wybór jednego z kilku trybów velocity czy szczegółową edycję krzywej reakcji. Velocity realizowane jest przez co najmniej dwa czujniki pod każdym z klawiszy. Różnica czasu, jak wynika z szybkości naciskania klawisza jest następnie analizowana przez cyfrowy układ kontrolera i na tej podstawie generowany jest komunikat Velocity towarzyszący aktualnie wyzwolonemu dźwiękowi. Jeśli chcemy uzyskać maksymalną głośność danego dźwięku bez konieczności mocnego uderzania w klawisze, to wybieramy krzywą logarytmiczną. Jeśli tylko wtedy, gdy naprawdę mocno naciśniemy, to raczej wykładniczą itd. Wszystko zależy od naszego sposoby gry. Dobrze jest też, gdy można włączyć jedną wartość Velocity, aby bez względu na szybkość nacisku każdy dźwięk miał taką samą głośność. To dla osób, które nie czują się najpewniej podczas gry. Idąc tą drogą, producenci kontrolerów MIDI wpadli na pomysł, aby dać szansę nawet tym, którzy nie są przesadnie biegli w sztuce tworzenia akordów czy gry melodii do jakiejś tonacji. Wtedy trzeba szukać kontrolerów, w których można zdefiniować skalę - np. durową, molową, dorycką, lidyjską, pentatonikę itd. Obojętnie jaki klawisz wciśniemy, dźwięk będzie niejako przyciągany do najbliższego dźwięku w ramach danej skali i zawsze będzie zgodny harmonicznie. Owszem, to mało edukacyjna funkcja, bo niemal każdy może w ten sposób zagrać interesującą solówkę, ale jeśli takie opcje są, to dlaczego nie mielibyśmy z nich skorzystać? Drugą funkcją dynamiki manuału jest Aftertouch, czyli siła docisku. Próżno jej szukać w akustycznych odpowiednikach, ponieważ pojawiła się jako odpowiedź na zapotrzebowanie muzyków używających syntezatorów. Pod klawiszem znajduje się tensometr, czyli czujnik nacisku. Czym mocniej dociskamy wciśnięty już klawisz, tym wyższa wartość Aftertouch. Zarówno Velocity jak i Aftertouch znajdują zastosowanie jako tzw. modulatory w instrumentach elektronicznych. Za ich pomocą można sterować głośnością dźwięku, wyzwalaniem określonych warstw brzmieniowych lub sampli (np. lekkie wciśnięcie to cichy dźwięk, a mocne to najgłośniejszy), albo innymi funkcjami. Np. Aftertouch często bywa wykorzystywany do modulacji częstotliwością odcięcia filtru lub poziomem efektu wibrato. Czym mocniej dociskamy klawisz, tym dźwięk staje się jaśniejszy lub głębiej wibruje. We współczesnych kontrolerach MIDI często mamy do czynienia z klawiaturami o zmniejszonych gabarytach. Wykształceni pianiści patrzą na nie z nieskrywaną niechęcią, ale dla osób, które po prostu chcą „wbijać” do sekwencera dźwięki i akordy, nie mając ambicji wirtuozerskich, to bardzo wygodne, kompaktowe rozwiązanie. Miniaturowe kontrolery coraz częściej oferują Velocity i Aftertouch. Wybierając urządzenie dla siebie warto sprawdzić, czy takowe zostały uwzględnione. Nawet w zmniejszonych klawiaturach są one cennym dodatkiem, ponieważ komunikaty te podczas gry można nagrywać razem z nutami na ścieżce MIDI w DAW, a potem, ewentualnie, poddać edycji. Drugą funkcją dynamiki manuału jest Aftertouch, czyli siła docisku. Próżno jej szukać w akustycznych odpowiednikach, ponieważ pojawiła się jako odpowiedź na zapotrzebowanie muzyków używających syntezatorów. Pod klawiszem znajduje się tensometr, czyli czujnik nacisku. Czym mocniej dociskamy wciśnięty już klawisz, tym wyższa wartość Aftertouch. Zarówno Velocity jak i Aftertouch znajdują zastosowanie jako tzw. modulatory w instrumentach elektronicznych. Za ich pomocą można sterować głośnością dźwięku, wyzwalaniem określonych warstw brzmieniowych lub sampli (np. lekkie wciśnięcie to cichy dźwięk, a mocne to najgłośniejszy), albo innymi funkcjami. Np. Aftertouch często bywa wykorzystywany do modulacji częstotliwością odcięcia filtru lub poziomem efektu wibrato. Czym mocniej dociskamy klawisz, tym dźwięk staje się jaśniejszy lub głębiej wibruje. We współczesnych kontrolerach MIDI często mamy do czynienia z klawiaturami o zmniejszonych gabarytach. Wykształceni pianiści patrzą na nie z nieskrywaną niechęcią, ale dla osób, które po prostu chcą „wbijać” do sekwencera dźwięki i akordy, nie mając ambicji wirtuozerskich, to bardzo wygodne, kompaktowe rozwiązanie. Miniaturowe kontrolery coraz częściej oferują Velocity i Aftertouch. Wybierając urządzenie dla siebie warto sprawdzić, czy takowe zostały uwzględnione. Nawet w zmniejszonych klawiaturach są one cennym dodatkiem, ponieważ komunikaty te podczas gry można nagrywać razem z nutami na ścieżce MIDI w DAW, a potem, ewentualnie, poddać edycji.

Pady w kontrolerach MIDI

Kolejnym, często niezbędnym elementem we współczesnych kontrolerach MIDI są tzw. pady. Na szerszą skalę pojawiły się one w pierwszych cyfrowych maszynach perkusyjnych, a potem w samplerach. Z założenia przeznaczone do wyzwalania dźwięków w różnej postaci - pojedynczych nut, akordów, pętli, zdarzeń sonicznych, a nawet kompleksowych ścieżek, na ogół mają pełną funkcjonalność klawiszy manuału. Możemy zatem oczekiwać określonej reakcji dynamicznej oraz funkcji Velocity, a niekiedy też Aftertouch. Współcześnie pady są podświetlane jedno- lub wielokolorowo, dając nam informację na temat stanu samych padów i przypisanych do nich zdarzeń. Funkcjonalność padów można zaprogramować na szereg sposobów. Klasycznym jest ten, w którym pad działa jak klawiatura - wciśnięciem wyzwalamy dźwięk, który gra tak długo, jak długo trzymamy przycisk, z uwzględnieniem standardowej dynamiki (Velocity i Aftertouch). Ale dostępnych opcji jest więcej. Pady mogą działać na zasadzie włącz/wyłącz. Np. pierwsze wciśnięcie uruchamia pętlę perkusyjną, a drugie ją zatrzymuje. We współpracy z niektórymi programami DAW możemy się spotkać z funkcją synchronizacji z tempem projektu. To oznacza, że start pętli i zakończenie jej odtwarzania nastąpi zawsze w miejscu uwarunkowanym rytmicznie, np. na początku i końcu taktu. Nie musimy zatem wyzwalać i zatrzymywać zdarzenia z idealną precyzją - to system kontrolera i program DAW dopilnują, aby tak się stało. To daje nam unikalne możliwości. Programując dokładność synchronizacji na 1/1 taktu możemy wyzwolić padem jakieś zdarzenie w dowolnym momencie taktu poprzedzającego, a jego rzeczywiste pojawienie się nastąpi dokładnie w planowanym miejscu. To dość jednoznacznie wskazuje na wybitne walory wykonawcze systemu sterowania MIDI opartego na padach. Ponadto ich wielokolorowe podświetlanie ma tę zaletę, że może nas informować o aktualnym statusie padów kontrolera. Raz mogą one wyzwalać dźwięki perkusyjne, innym razem dźwięki basu, a w jeszcze innej konfiguracji kompletne ścieżki. I to wszystko w ramach jednego kontrolera. Taki sposób pracy często nazywa się warstwowym, ponieważ funkcjonalność wszystkich padów (lub ich części) można swobodnie zmieniać w zależności od potrzeb. Większość kontrolerów MIDI wyposażonych w pady taką funkcjonalność oferuje, ale już sposób jej realizacji i zakres możliwych do uzyskania konfiguracji będzie zależał od konkretnego producenta i modelu urządzenia. Trzeba też wspomnieć, że kontrolery wyposażone wyłącznie w pady mogą pełnić funkcję klasycznej klawiatury, ze wszystkimi jej opcjami, jak definiowanie skal czy wyzwalanie akordów lub partii arpeggio. Co ciekawe, wielu artystów często woli pady niż klasyczną klawiaturę, ponieważ lepiej sprawdzają się we współczesnych stylistykach muzycznych. W grze na takim, było nie było, instrumencie też można znaleźć prawdziwych wirtuozów. Warto przyjrzeć się także rozwiązaniom takim jak Novation Launchpad, gdzie wytworzyła się ogromna społeczność wykorzystująca ten kontroler MIDI nie tylko pod kątem muzyki, ale do wyzwalania różnego rodzaju zdarzeń audiowizualnych, czy animacji świetlnych. Niesamowita sprawa, którą polecamy bliżej poznać np. poprzez YouTube.

Manipulatory w kontrolerach MIDI

Oddzielną grupę elementów, w które wyposażane są współczesne kontrolery MIDI stanowią manipulatory generujące tzw. komunikaty ciągłe (Continuous Controller, CC). W odróżnieniu od komunikatów MIDI Note nie zawierają one komunikatów związanych z nutami, ale wartości zmienne, które można przypisać np. do sterowania głośnością, panoramą, częstotliwością odcięcia filtru, poziomem efektu i wieloma innymi parametrami syntezy i miksu. Manipulatory te zwykle mają postać suwaków, gałek lub kontrolerów dotykowych. Z epoki klasycznych syntezatorów analogowych pozostała powszechna dostępność tzw. pitchbendera i kółka modulacji. Pierwszy pozwala zmieniać płynnie wysokość dźwięku i po jego puszczeniu wraca do pozycji wyjściowej. Drugi może funkcjonować w każdej pozycji, a jego rola jest uniwersalna - najczęściej to użytkownik decyduje, co za jego pomocą chce regulować. Forma tych dwóch manipulatorów, zwykle umiejscowionych na lewo od klawiatury, przez wszystkie te lata mocno ewoluowała. Dziś mogą mieć one postać dotykowych kontrolerów, przycisków, dwukierunkowych dźwigni, joysticków, padów 2D i szeregu innych. Ich funkcjonalność jednak się nie zmieniła, poza tym, że obecnie mamy znacznie więcej możliwości zdefiniowania, do czego chcemy ich użyć. Nie zmienia to faktu, że dzięki wszystkim manipulatorom i komunikatom CC, nasza praca w studiu, czy podczas występów live może być dowolnie skonfigurowana i dostosowana do naszych potrzeb. Producenci jednak chcąc tworzyć jak najbardziej intuicyjne rozwiązania, szykują sporo gotowych mappingów pod konkretne programy DAW czy instrumenty wirtualne, dzięki czemu nowoczesne kontrolery są w zasadzie od razu gotowe do pracy z różnymi cyfrowymi podmiotami. Mowa tutaj o wszystkich kontrolerach MIDI ze stajni Arturia, czy Novation. W zależności od wykorzystywanego DAW jak np. Ableton Live czy FL Studio warto przyjrzeć się, który kontroler może w bardziej dedykowany niż uniwersalny sposób, przyczynić się do szybszej pracy. Kontrolery MIDI marki Arturia są doskonale przygotowane do pracy we wspomnianych DAWach i perfekcyjnie zintegrowane z oprogramowaniem brzmieniowym Arturia (MiniLab 3, KeyLab Essential mk3, KeyLab mkII), z kolei Novation są mniej uniwersalne, ale rewelacyjnie i w pełni skupione na konkretnych potrzebach, dlatego też producent ma dwie osobne linie produktów dedykowanych np. Ableton Live - mowa tutaj o serii Launchkey, a także do FL Studio - tu z kolei mowa o FLkey.

Interfejs użytkownika w kontrolerach MIDI

Dość istotną cechą kontrolerów MIDI jest komunikacja z użytkownikiem poprzez informowanie go o statusie całego urządzenia lub jego elementów. Obejmuje ona także udostępnienie funkcji programowania. W najprostszych urządzeniach interakcja zwykle ograniczona jest do diod LED i kilkusegmentowego wyświetlacza. W najbardziej zaawansowanych możemy liczyć na kolorowy wyświetlacz, często z dotykową obsługą, sygnalizację stanu poszczególnych gałek i suwaków, a zwłaszcza na dostępność pamięci, pozwalającej zapisać komplet ustawień kontrolera pod postacią presetów użytkownika, które można szybko przywołać. Niesamowicie wygodną funkcją współczesnych kontrolerów podłączanych do komputera przez USB jest to, że pojedyncze złącze zapewnia nie tylko dwustronną komunikację na 16 kanałach MIDI, ale też pozwala zasilać cały kontroler. Do rozpoczęcia pracy potrzebujemy zatem tylko jednego kabla. Takich kontrolerów nie można niestety wykorzystać do bezpośredniego sterowania syntezatorów wyposażonych w klasyczne porty MIDI DIN-5 - tutaj potrzebny nam będzie konwerter USB/MIDI. Z kolei coraz więcej kontrolerów MIDI wraca do korzeni i udostępnia złącza napięciowe w formacie CV/Gate - najczęściej wyjścia. W najprostszej formie będzie to gniazdo oznaczane często jako Synchro. Może się na nim pojawiać sygnał napięciowy Gate albo impulsy zgodne z ustawionym w kontrolerze tempem BPM. Takie rozwiązanie pozwala zachować synchronizację we współpracy z modułami Eurorack lub syntezatorami wyposażonymi w wejścia CV/Gate (a tych jest obecnie naprawdę sporo). Z kolei wyjścia napięciowe CV mogą posłużyć do sterowania parametrami syntezy w kontrolowanym urządzeniu. Tutaj na najwięcej opcji możemy liczyć w przypadku producentów kontrolerów, którzy mają w swojej ofercie także syntezatory. Tu świetnym przykładem może być seria Step od Arturia jak np. KeyStep Pro, KeyStep 37 i KeyStep oraz kontrolery premium z serii KeyLab mkII. Novation również może pochwalić się prawdziwym “koniem roboczym” w postaci klawiatur z serii SL, które są uniwersalne niczym “scyzoryk” studyjny. Początkowo MIDI rozwijało się bez integracji z programami DAW, które wówczas nie istniały w takiej formie, jaką znamy dziś. Za to same sekwencery MIDI/audio - jak wówczas zwano aplikacje typu Digital Audio Workstation - od samego początku przyjęły MIDI jako swój język komunikacji. Możliwe stało się nie tylko dość oczywiste nagrywanie komunikatów MIDI na dedykowanych ścieżkach, ale też uwzględnianie zapisu pracy wszystkich innych manipulatorów. W praktyce sprowadza się to do nagrywania poleceń wyzwalających dźwięki, jak też ruchy kółkami modulacji i wszystkimi dostępnymi manipulatorami. Funkcjonalność w tym zakresie rozwinęły do wprowadzających wręcz w osłupienie możliwości takie firmy jak Arturia czy Novation, o czym za chwilę. Niejako oddzielną platformą komunikacji kontrolerów z programami DAW jest sterowanie ich pracą. I nie chodzi tu już tylko o dublowanie funkcjonalności tzw. przycisków napędu (odtwarzanie, zatrzymanie, przewijanie, pauza, znaczniki itd.). Postawiono sobie znacznie bardziej ambitny cel, jakim jest zdalne przejęcie kontroli nad całym procesem miksu i sprzętową obsługą ustawień wirtualnych procesorów oraz instrumentów. Brzmi to paradoksalnie, ale w praktyce dąży się do tego, aby w cyfrowym środowisku opartym na MIDI możliwym była obsługa jak za czasów analogowych - z użyciem suwaków, gałek i przycisków. Tak w samym mikserze DAW, jak i uruchomionych w jego ramach wtyczkach stanowiących odpowiedniki procesorów analogowych czy wszelkiego typu instrumentów. I choć taki „analogowy” system pracy prezentuje się dziś bardzo inspirująco, to jedyną opcją zapisu była kartka papieru, długopis, aparat fotograficzny i dobra pamięć. W przypadku kontrolerów MIDI wszystko można zapisać, edytować i zautomatyzować. Współpraca kontrolerów z napędem oraz mikserem programów DAW dokonuje się, jak już wspomniano, w oparciu o protokoły MCU (Mackie Control Universal) i HUI (Human User Interface). Idea jest taka, by jak najmniej używać myszki, a jednocześnie móc regulować wiele parametrów jednocześnie, co ma szczególne znaczenie w przypadku miksu. I choć są specjalistyczne kontrolery, które zajmują się tylko tym, to w warunkach projektowego studia dobrze byłoby funkcjonalność tę zintegrować także z tą, o której myślano od samego początku - obsłudze instrumentów.  Tutaj takie firmy jak m.in. Novation oraz Arturia oferują wyjątkowo zaawansowane rozwiązania. Szczególną uwagę warto zwrócić na środowisko Novation Components, funkcjonujące zarówno online jak i jako samodzielna aplikacja. Udostępnia ono nie tylko fabryczne mapy i kompleksowe tryby pracy, ale pozwala też na ich edycję czy tworzenie własnych. W trybie Custom mamy wszystko, co pozwoli stworzyć własne środowisko do tworzenia muzyki z użyciem kontrolerów Novation. Funkcjonalność manipulatorów można w pełni programować, nadawać im własne nazwy, przyporządkowywać kolory padów. Komplet danych można zapisywać pod postacią pakietów, którymi można swobodnie zarządzać. W tym przypadku możemy już mówić o kompleksowym środowisku do tworzenia muzyki, ponieważ oprócz konfiguracji samego kontrolera umieścimy w nim sample, a nawet presety funkcjonującego w ramach środowiska Components syntezatora subtraktywnego. Mając takie możliwości, z programem DAW, zwłaszcza jeśli chodzi o stronę wykonawczą, trzyma nas coraz mniej. W zakresie sprzętowej kontroli instrumentów wirtualnych, nie tylko swoich, ale też każdych innych, które możemy uruchomić w DAW, bardzo daleko zaszła firma Arturia w ramach systemu Lab. Zachowujemy pełną integrację sprzętowo-programową, mogąc przełączać się między instrumentami i trybami mapowania, nawet nie korzystając z myszki. Dzięki czemu podczas pracy nad materiałem dźwiękowym, możemy płynnie przełączać kontrolki aby w danym momencie kontrolowały instrumenty wirtualne Arturia, bądź te wbudowane, a następnie funkcje w DAW jeżeli chcemy zmienić parametry miksu, nagrywania itd. Wygodne, prawda?

Najlepszy kontroler MIDI?

Najlepszy kontroler MIDI? Dla każdego coś innego. Współczesny kontroler MIDI to nowoczesny instrument muzyczny. Przy jego wyborze przede wszystkim należy brać pod uwagę okoliczności, w jakich będziemy go stosować. Jeśli tylko w domowym studiu, do ułatwienia programowania w ramach DAW, to wystarczą nam najtańsze i najmniejsze. Mają one także tę zaletę, że są zasilane przez USB i można je schować do plecaka razem z laptopem i słuchawkami. Np. Novation Launchkey mini, FLkey, czy Arturia MiniLab 3. Pianiści i osoby oczekujące przede wszystkim klasycznej klawiatury, powinny szukać tzw. masterkeybordów wyposażonych w manuał o cechach klawiatury fortepianowej. Czym będzie jej bliżej do akustycznego oryginału tym ich cena będzie wyższa, a dostępność dodatkowych funkcji (padów, manipulatorów, zaawansowanego programowania) raczej będzie mniejsza. Np. Studiologic SL88, Arturia KeyLab 88 mkII. Chyba że jest to najwyższej klasy kontroler MIDI przeznaczony dla kompozytorów pracujących w projektowym lub profesjonalnym studiu nagrań. Wtedy możemy w nim znaleźć wszystko o czym wspomniałem, w tym wysokiej klasy klawiaturę i zaawansowane opcje programowania. Trzeba jednak liczyć się z tym, że będzie to urządzenie dość duże i często wymagające dodatkowego zasilania. Np. Novation SL mk3. Jeśli ktoś w swoje pracy korzysta z programów Ableton Live lub FL Studio, to powinien szukać kontrolerów natywnie przystosowanych do ich obsługi, najczęściej bazujących na padach. Co absolutnie nie wyklucza możliwości ich zastosowania wraz z innymi aplikacjami audio. MIDI jest na tyle wszechstronnym protokołem, że wszystko jest kwestią zaprogramowania jego funkcjonalności, tzw. mapowania. Jeśli ktoś nie zamierza samemu definiować funkcjonalności wszystkich manipulatorów to zwykle wystarczy ograniczenie się do wgrania mapy dla konkretnego programu i nauczenie się jej reguł. Novation ma dedykowane klawiatury dla użytkownika Ableton Live jak seria Launchkey, z kolei dla osób tworzących muzykę w FL Studio, producent przewidział klawiatury z serii FLkey. Arturia MiniLab 3, czy KeyLab Essential mk3 to klawiatury, które mogą pracować natywnie z obydwoma DAWami, jednak w nieco mniejszym stopniu z racji uniwersalności, ale za to dodatkowo perfekcyjnie z oprogramowaniem brzmieniowym Arturia. Osoby preferujące kontrolery z padami i programowanie rytmicznych sekwencji powinny sięgnąć po rozwiązania typu Novation Launchpad Pro, Launchpad X, Launchpad mini.  Dla innych z kolei może być ważne dostosowywanie ustawień funkcji, parametrów efektów lub miksera, bez potrzeby posiadania klawiatury czy padów. W takim przypadku pomocny okaże się Novation Launch Control XL. Jedno w tym wszystkim jest pewne - choć można wyobrazić sobie współczesne studio czy scenę bez kontrolerów MIDI, to jednak ich wykorzystanie przenosi naszą pracę na zupełnie inny poziom. To już nie jest zwykłe klikanie myszką, ale możliwość wniesienia do naszych produkcji czegoś w rodzaju czynnika ludzkiego, własnego wykonania. Że o wygodzie pracy, choćby w zakresie zastąpienia myszki i klawiatury QWERTY bardziej odpowiadającymi nam manipulatorami nie wspomnę. I co najciekawsze, nawet te najtańsze kontrolery MIDI, pod warunkiem, że ich producentem jest firma mająca w tym zakresie doświadczenie, są wyjątkowo przydatnym narzędziem, zakup którego koniecznie trzeba rozważyć. autor: Tomasz Wróblewski, 0dB.pl

Czym jest syntezator dźwięku i jakie są rodzaje syntezy?

Na długo przed tym, zanim w studiach nagraniowych pojawiły się komputery i zaawansowane oprogramowanie - to właśnie syntezatory dźwięku stanowiły przełom w sposobie, w jaki artyści mogli eksperymentować z dźwiękiem. Jako Audiotech postanowiliśmy wykorzystać nasze doświadczenie i uporządkować informacje o produktach z naszej oferty, a także wskazać Wam cechy i parametry, na które należy zwrócić uwagę dokonując wyboru. Mamy nadzieję, że uczyni to podjęcie decyzji łatwiejszym i pomoże Wam uwolnić się od myślenia o sprzęcie i zacząć pracować nad muzyką!

Spis treści:

• Analogowe syntezatory monofoniczne
• Analogowe syntezatory polifoniczne
• Cyfrowa rewolucja
• Virtual Analog - cyfrowa synteza substraktywna
• Synteza FM
• Sampling
• Syntezator… a może groovebox?
• Multi-timbral czy single-layer?
• Sekcja efektów na pokładzie
• Synteza Wavetable - modelowanie fal dźwiękowych​
• Analogowy tor zasilany cyfrowym źródłem, czyli hybrydy wśród syntezatorów
• Homerecording i pluginy VST
• Nowoczesne silniki syntezy i prognozy na przyszłość
• Syntezatory modularne
• Praktyczne wskazówki - czyli na co jeszcze warto zwrócić uwagę?

Jaki syntezator wybrać? Polecane produkty:

Syntezatory monofoniczne jak za dawnych lat

Początki eksperymentów związanych z generowaniem dźwięku za pomocą syntezatorów sięgają lat 60. XX wieku, kiedy to innowatorzy tacy jak Robert Moog i Don Buchla zaczęli eksplorować nowe terytoria tworzenia dźwięku. Te wczesne eksperymenty z syntezą otworzyły drogę do rozwoju syntezatorów monofonicznych, które do dzisiaj zachwycają swoim unikalnym brzmieniem i prostotą obsługi. Prawdopodobnym jest, że określenie “monofoniczny” kojarzy Ci się z dźwiękiem płynącym jednym kanałem - przeciwieństwem “stereofonii”. W przypadku rozmów o syntezatorach muzycznych, mówiąc o “syntezatorach monofonicznych”, popularnych “mono-synthach”, mamy jednak częściej na myśli ilość tak zwanych “głosów”, oferowanych przez urządzenie. W skrócie - chodzi o ilość dźwięków (np. nut), które zagrać możemy jednocześnie. Syntezatory monofoniczne są w stanie w danym momencie wydobyć tylko jeden dźwięk - jedną nutę.

Czy mono to problem?

Mimo, że tak mała liczba dostępnych głosów wydawać się może dużym ograniczeniem, w praktyce oferuje również wiele zalet. Co zatem sprawia, że nawet doświadczeni artyści lubią sięgać po takie sprzęty? Jedną z głównych zalet syntezatorów monofonicznych jest ich zdolność do tworzenia intensywnych i wyraźnych linii melodycznych, które doskonale wyróżniają się w miksie. To cecha mająca szczególne znaczenie w kontekście linii basowych lub barw typu lead, gdzie klarowność i siła każdej nuty są kluczowe. Dobrym przykładem niech będzie prawdziwy, basowy potwór - Novation Bass Station II. Instrument o statusie nowoczesnego klasyka, który znalazł swoje miejsce w wielu znanych studiach nagraniowych, bez wstydu prezentując się w miksie równolegle ze znacznie droższymi sprzętami.

Synteza subtraktywna dla początkujących

Niezaprzeczalnym plusem syntezatorów monofonicznych jest także prostota obsługi, która zachęca do eksperymentowania z dźwiękiem i oferuje muzykom bezpośrednią kontrolę nad każdym aspektem brzmienia. Jest to szczególnie cenne podczas występów na żywo. Arturia MiniBrute 2 to równie dobry przykład idealnego syntezatora dla początkujących do nauki i eksperymentów, którego możliwości będą rosły wykładniczo wraz z Waszym poziomem wtajemniczenia. Analogowe, monofoniczne syntezatory - korzystające z tak zwanej syntezy subtraktywnej, będą świetnym wyborem na pierwszy instrument muzyczny. Metoda ta polega na generowaniu bogatego w harmoniczne sygnału dźwiękowego za pomocą oscylatorów, a następnie odejmowaniu (subtrakcji) niektórych z tych harmonicznych za pomocą filtrów, aby ukształtować ostateczne brzmienie. To najłatwiejszy do zrozumienia koncept, z którym eksperymenty powinny sprawić mnóstwo frajdy - dając jednocześnie poczucie realnej kontroli nad brzmieniem. Jesteśmy pewni, że wraz z biegiem czasu i rozwojem w dziedzinie syntezy, ilość monofonicznych syntezatorów muzycznych w Waszych studiach będzie tylko rosła, nie malała!

Monofoniczna… stereofonia?

Okej, mając w głowie różnicę między stereofonią a polifonią… czy to znaczy, że każdy “syntezator monofoniczny”, będzie, w istocie… monofoniczny? W dzisiejszych czasach nie będzie trudno znaleźć instrumenty monofoniczne, które wyjściowo generują sygnał stereofoniczny. Dobrym przykładem niech będzie Waldorf Pulse 2 - zaawansowany, wciąż monofoniczny, analogowy syntezator, wyposażony jednak w (opcjonalne) wyjście stereo - entuzjastom sound designu pozwoli ono na kreatywne modulacje panoramy bezpośrednio na pokładzie urządzenia. Jeśli jednak pojedynczy dźwięk nie wystarczy i marzy Ci się granie akordów, jak na klawiaturze fortepianu - musimy przenieść się do kolejnej dekady, kiedy to wreszcie opracowano polifonię…

Akordy i przestrzeń - rozkwit polifonii

Lata 70. i początek 80. XX wieku przyniosły dynamiczny rozwój syntezatorów, który szybko zrewolucjonizował oblicze całej branży muzycznej i przyczynił się do powstania zupełnie nowych gatunków. To właśnie wtedy syntezatory przeszły z eksperymentalnych urządzeń monofonicznych do formy zbliżonej do tego, co kojarzymy dziś. Czołowi producenci z różnych zakątków świata zaczęli rywalizować ze sobą równie zawzięcie, jak w przypadku lotów w kosmos - a jednym z najważniejszych kamieni milowych tego rozwoju była polifonia.

Polifoniczne syntezatory analogowe

Polifonia, czyli jak już wspomnieliśmy - zdolność do generowania wielu dźwięków jednocześnie, otworzyła muzykom oraz producentom drzwi do kompleksowych aranżacji i bogatszych harmonii. Syntezatory polifoniczne pozwoliły na tworzenie warstw melodycznych, a także szeroką eksplorację zupełnie nowych przestrzeni brzmieniowych. Co dają nam instrumenty polifoniczne? Mnogość głosów dostępna w takich syntezatorach oznacza, że mogą one produkować pełne akordy, nie tylko pojedyncze linie melodyczne - co było znaczącym krokiem naprzód w porównaniu z syntezatorami monofonicznymi. Wśród nowoczesnych instrumentów, które oddają hołd tym pionierskim czasom, nie sposób przejść obojętnie obok Arturia PolyBrute - to pełnoprawny syntezator analogowy nowej generacji. PolyBrute kontynuuje tradycje rozpoczęte już blisko pół wieku temu, oferując bogate i soczyste brzmienie analogowych oscylatorów w połączeniu z najnowszą technologią, pozwalającą na zaawansowaną kontrolę i obszerne modulacje. Mało tego, dzięki funkcji morphingu, czyli płynnego przechodzenia między barwami, ten syntezator może doprowadzić do bardzo nieoczywistych i inspirujących rezultatów. Warto sprawdzić samemu!

Inwestycja na całe życie

Dziś to właśnie polifoniczne syntezatory analogowe stanowią swoisty “klejnot w koronie”, zarówno dla domowych entuzjastów syntezy jak i doświadczonych producentów studyjnych, a posiadanie takiego sprzętu może być zarówno powodem do dumy, jak i… dobrą inwestycją. Dla wielu, nic nie może zastąpić ciepłego, żywego brzmienia, które oferują analogowe syntezatory polifoniczne, co potwierdza ich rosnąca z roku na rok wartość - te sprzęty budzą emocje! Instrumentami podobnej klasy, oferującymi w znacznej mierze analogowy tor syntezy, są Novation Summit oraz Waldorf Quantum - każdy z nich z powodzeniem można traktować jako “syntezator ostateczny”… Te urządzenia wymykają się jednak z ram “syntezatorów analogowych” i określamy je częściej mianem “syntezatora hybrydowego”. Do tego tematu zaraz wrócimy - póki co niech to określenie będzie okazją, aby przenieść się w czasie o kolejnych kilka lat i kontynuować opowieść o rozwoju syntezatorów muzycznych. Cała rzecz w tym, że wszechstronność syntezatorów polifonicznych wiąże się z pewnymi ograniczeniami. Wysokie koszty produkcji i zakupu, a także znaczna waga i rozmiar tych instrumentów, stanowiły przed laty i wciąż stanowią bariery dla wielu twórców i studiów o ograniczonych zasobach. To właśnie te wyzwania zainicjowały poszukiwania alternatywnych rozwiązań, prowadząc szybko do dalszego rozwoju branży i powstania pierwszych syntezatorów wspieranych technologią cyfrową, wraz z którą nadeszła kolejna rewolucja…

Cyfrowa rewolucja

Cyfrowe oscylatory w latach 80 zrewolucjonizowały świat muzyki, oferując twórcom nieskończoną paletę dźwięków przy znacznie niższych kosztach i w bardziej kompaktowych formatach. Wprowadzenie tych innowacji ułatwiło dostęp do zaawansowanych narzędzi produkcyjnych dla szerszego grona artystów oraz otworzyło nowy rozdział w historii produkcji muzycznej. W tym okresie na rynku zaczęły pojawiać się cyfrowe syntezatory, które przyciągały uwagę nie tylko ze względu na niższą cenę i większą dostępność, ale także dzięki zdolności do generowania szerszej palety dźwięków i efektów, które były trudne lub niemożliwe do osiągnięcia w domenie wyłącznie analogowej.

Virtual Analog - cyfrowa synteza substraktywna

Najbardziej oczywisty, a także stosunkowo łatwy do zrozumienia tryb pracy cyfrowych syntezatorów muzycznych - to możliwie dokładna emulacja brzmień kojarzonych z analogowymi oscylatorami i filtrami w pierwszych syntezatorach. Kiedy próbujemy naśladować brzmienie klasycznych syntezatorów analogowych, przez cyfrowe generowanie prostych przebiegów fal - mówimy o tak zwanych syntezatorach “virtual analog”. Przykładem takiego instrumentu z górnej półki jest Waldorf Kyra. Kyra jest zaawansowanym syntezatorem dźwięku, który wykorzystuje wszystko co najlepsze w cyfrowym przetwarzaniu sygnału, aby oferować użytkownikom zakres brzmień przypominających te z analogowych maszyn - jednocześnie do granic zdrowego rozsądku poszerzając możliwości twórcze. Innym przykładem polifonicznego, wirtualnego analoga jest Novation MiniNova, a także Studiologic Sledge 2.0. Te urządzenia doskonale ilustrują zalety, jakie daje wykorzystanie technologii cyfrowej - Sledge oferuje 24 głosy polifonii, a Kyra… aż 128! To o połowę więcej, niż pełnowymiarowy fortepian, uderzając w struny wszystkimi młoteczkami jednocześnie. A dla porównania, aby dać Ci dobry pogląd na to, o jakiej wygodzie tu mówimy - wspomniana wyżej Arturia PolyBrute, topowy syntezator analogowy, waży dwa i pół raza więcej niż Sledge, głosów będąc w stanie zaoferować jedynie 6. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że prawdziwe analogi nie mają szans w tym starciu… ale w podobnym stylu to jednak płyty winylowe przeżywają obecnie renesans, mimo, że cyfrowe pliki .mp3 oferują znacznie większą wygodę.

Synteza FM

Synteza FM (Frequency Modulation, czyli modulacja częstotliwości) to alternatywna technika generowania dźwięku, która wykorzystuje modulację częstotliwości jednego sygnału (nośnego) przez inny sygnał (modulujący), w celu stworzenia złożonych harmonicznych i brzmień. Charakteryzuje się ona niezwykłą wszechstronnością - kosztem niestety prostoty obsługi i kontroli brzmienia w czasie rzeczywistym, ponieważ nawet drobne modyfikacje barwy przynoszą często bardzo nieoczekiwane rezultaty. Serca - a także miejsca na światowych scenach i taśmach nagraniowych - zapewniła sobie jednak synteza FM zdolnością do tworzenia szerokiej gamy unikatowych dźwięków - od naturalnie brzmiących instrumentów akustycznych, po zupełnie nowatorskie, mocno elektroniczne tekstury i efekty. Oscylatory FM znaleźć możemy w eksperymentalnych syntezatorach Arturia MicroFreak oraz MiniFreak,  w całej rodzinie syntezatorów Waldorf Iridium, a nawet w przenośnym teenage engineering op-1 field.

Sampling

Cyfrowa rewolucja w syntezatorach nie ograniczyła się tylko do naśladowania analogowych brzmień czy powstania syntezy FM. Wprowadzenie technologii samplowania, umożliwiającej nagrywanie i odtwarzanie fragmentów dźwiękowych (sampli) z dowolnych źródeł, otworzyło kolejne drzwi do eksperymentów i innowacji w muzyce. Zamiast prób naśladowania brzmienia instrumentu, możliwe stało się jego… nagranie i późniejsze odtwarzanie - w całości, lub malutkiego tylko fragmentu, a z czasem także również modyfikacje takiej próbki w czasie rzeczywistym. Zapętlenie jej, pomnożenie przez nieograniczoną ilość głosów, przestrajanie o całe oktawy… Oczywiście pod warunkiem, że starczy nam do tego mocy obliczeniowej. W dzisiejszych czasach nie stanowi to już na szczęście żadnego problemu. Świetnym kreatywnym samplerem, będzie Waldorf Iridium Core, ale nie trzeba wydawać dużych sum aby móc eksperymentować z samplami. Właściwie, wystarczy do tego dowolny Pocket Operator! W latach 90 nie było jednak wcale takie oczywiste. Samplery z dawnych lat często musiały iść na wiele kompromisów, związanych z jakością nagrania lub długością próbki, w rezultacie na ogół lepiej sprawdzając się do odtwarzania próbek perkusyjnych, niż bardziej złożonych i przede wszystkim dłuższych, więc wymagających więcej pamięci, barw syntetycznych.

Syntezator… a może groovebox?

Mówiąc o tym musimy teleportować się o kolejną dekadę, docierając już do połowy lat 90. XX wieku - stając u schyłku nowego milenium. To właśnie wtedy zaczęły się pojawiać i szybko zyskały na popularności tak zwane grooveboxy. Urządzenia te są połączeniem rozmaitych syntezatorów i maszyn perkusyjnych w jeden sprzęt, umożliwiając tworzenie kompletnych utworów muzycznych. W porównaniu do klasycznych syntezatorów, które skupiają się na generowaniu i manipulacji dźwiękami, grooveboxy oferują bardziej kompleksowe podejście - łącząc sekwencery, sample, maszyny perkusyjne i efekty. Przykładem niech będzie Novation Circuit Tracks - takie grooveboxy są idealne dla osób szukających wszechstronnego rozwiązania do produkcji muzyki elektronicznej. Ekspertami w dziedzinie eksperymentalnych grooveboxów jest ekipa teenage engineering - niezależnie od tego, czy zdecydujemy się na wspomnianą serię Pocket Operator, czy wybierzemy kreatywny sampler (EP-133 K.O. II), skusi nas kreatywny sekwencer w OP-Z, a może algorytmy FM i modele syntezy oferowane przez OP-1 Field - dostaniemy sprzęt łączący cechy właściwie każdej z kategorii instrumentów, które już omówiliśmy. Miesiące zabawy gwarantowane!

Multi-timbral czy single-layer?

Myślisz teraz być może - podoba mi się idea posiadania jednego urządzenia, ale mam większe ambicje i chcę nauczyć się grać! Chcę mieć >prawdziwy< syntezator! To prawda - klasyczne, pełnowymiarowe syntezatory na ogół lepiej odpowiadają muzykom i producentom chętnym zanurzyć się głębiej w poszukiwaniu własnego brzmienia. Ale rozwiązanie tego dylematu pojawiło się już u schyłku poprzedniego millenium. Jeśli przenieść ideę grooveboxa, umożliwiającego tworzenie całej kompozycji w obrębie jednego urządzenia, na klasyczne syntezatory, otrzymamy ciekawą technologię, nazwaną multi-timbral. Mając do dyspozycji odpowiedni zapas głosów, możemy podzielić je na różne warstwy - co pozwala na jednoczesne wykorzystanie wielu różnych barw dźwiękowych (timbrów) w ramach jednego instrumentu, w tym samym czasie. Takie rozwiązanie pozwala jednocześnie eksperymentować z różnorodnymi teksturami i brzmieniami, tworząc bogate, wielowarstwowe kompozycje - albo po prostu wykorzystać jedno urządzenie, aby grać partię basu oraz melodię jednocześnie. Przykłady syntezatorów oferujących dwuwarstwową kontrolę to Novation Summit, oraz rodzina Waldorf Iridium. Chcecie więcej? Waldorf M oddaje muzykowi do dyspozycji 4 warstwy, ale spokojnie - tutaj znów nie trzeba wcale decydować się na najdroższe urządzenia, aby mieć instrument wspierający wielowarstwowość - tani moduł Waldorf Blofeld, dostępny również w wersji keyboard syntezator, obsługuje aż 16 warstw! Jeśli taka wizja wydaje Ci się kusząca, ale szukasz budżetowego rozwiązania - jest to propozycja nie do pobicia.

Sekcja efektów na pokładzie

Wraz z rozwojem technologii cyfrowej obróbki sygnału (ang. DSP - Digital Signal Processing), która zaczęła zyskiwać na popularności, rozwój mikroprocesorów i pamięci cyfrowej umożliwił konstruowanie coraz bardziej zaawansowanych urządzeń w relatywnie kompaktowych obudowach. Otworzyło to drogę do integracji efektów takich jak reverb, delay, chorus czy flanger (a także wielu innych, kreatywnych wariacji na ich temat) bezpośrednio w korpusie syntezatorów. Pierwsze syntezatory z prostymi, wbudowanymi efektami zaczęły pojawiać się już w latach 80., ale dopiero pod koniec stulecia stały się one bardziej powszechne, oferując muzykom nowe możliwości kształtowania dźwięku i eksperymentowania z brzmieniem. Mówi się, że nic nie poprawi brzmienia syntezatora tak szybko, jak dobrej jakości pogłos… Jeśli możesz skorzystać z zewnętrznej kamery pogłosowej i dysponujesz zadowalającymi procesorami dźwięku, czy to w formie dedykowanego efektu czy też może na pokładzie interfejsu audio - obecność wbudowanych efektów bezpośrednio w syntezator może nie mieć dla Ciebie dużego znaczenia. Jeśli jednak dopiero zaczynasz swoją przygodę z produkcją muzyki, lub po prostu zależy Ci na wygodzie związanej z posiadaniem zintegrowanego rozwiązania - zdecydowanie warto zwrócić uwagę na to, czy wybrany syntezator ma na pokładzie efekt, którego pożądasz! Wzorem godnym naśladowania niech będzie tutaj Novation Peak, oferujący szeroki zakres wbudowanych efektów wysokiej jakości, w tym pogłos, delay i chorus, które mogą być stosowane niezależnie dla każdego z ośmiu głosów, dodając im głębi i charakteru. Ciekawym przykładem jest również Arturia MatrixBrute - ten wyjątkowy syntezator posiada całą sekcję efektów analogowych! Nie są to cyfrowe układy DSP, a w pełni analogowe komponenty. To prawdziwa rzadkość i gratka dla kolekcjonerów. Wbudowane efekty zwiększają wszechstronność instrumentów, umożliwiając tworzenie zupełnie nowych brzmień nawet z tych barw, które wydają nam się już dobrze znane.

Synteza Wavetable - modelowanie fal dźwiękowych

Wyobraź sobie taki syntezator, w którym nie jesteś ograniczony prostymi przebiegami fal, przewidzianymi przez projektanta urządzenia i naśladującymi rozwiązania sprzed lat - a zamiast tego, jako swoistej “bazy” dla oscylatora możesz użyć dowolnego kształtu… i do tego zmieniać ją w czasie rzeczywistym. To właśnie synteza wavetable w pigułce. Polega na wykorzystaniu zbioru cyfrowych fal dźwiękowych (tzw. wavetables), które użytkownik może przeglądać lub modulować w czasie, aby generować dźwięk. Charakteryzuje się ona ogromną różnorodnością barw brzmieniowych, od naturalnych imitacji instrumentów po niezwykle złożone i futurystyczne tekstury. Kluczowym elementem tej metody jest możliwość płynnego przechodzenia (ang. morphing) między różnymi falami, co pozwala na tworzenie dynamicznych zmian brzmienia w trakcie gry. Dzięki temu syntezatory wavetable sprawdzą się doskonale do tworzenia ewoluujących dźwięków, które mogą dramatycznie zmieniać swój charakter w czasie. To niemiecki inżynier Wolfgang Palm zaprezentował światu jeden z pierwszych instrumentów wykorzystujących tę metodę syntezy - a obecnie niekwestionowanym liderem w rozwoju syntezy wavetable jest firma Waldorf, wprowadzając na rynek syntezatory takie jak Waldorf M, modele z serii Blofeld i rozwijając rodzinę Quantum/Iridium. Te instrumenty kontynuują zapoczątkowaną przed laty tradycję eksploracji unikatowych brzmień za pomocą syntezy wavetable, oferując niezrównaną głębię i elastyczność brzmieniową. Nie jest to jednak wcale technologia zarezerwowana wyłącznie dla niemieckich producentów - silnik syntezy wavetable znajdziesz również w Novation Peak, a nawet w znanych z eksperymentalnego podejścia do syntezy Arturia MicroFreak i MiniFreak! Synteza wavetable sprawdza się znakomicie w produkcji muzyki elektronicznej, filmowej i wszędzie tam, gdzie twórcy poszukują nowych, niekonwencjonalnych tekstur dźwiękowych. Dzięki zdolności do tworzenia bogatych, żywych, ewoluujących brzmień, idealnie nadaje się do kreowania atmosferycznych padów, dynamicznych leadów czy niepowtarzalnych efektów dźwiękowych.

Analogowy tor zasilany cyfrowym źródłem, czyli hybrydy wśród syntezatorów

To dobry moment aby wrócić do tematu tak zwanych “hybryd”, których przykłady zauważyć mogliśmy już wcześniej. Syntezatorem hybrydowym nazywamy takie instrumenty, które łączą w sobie najlepsze cechy obu światów - cyfrowych i analogowych technologii syntezy dźwięku. Jednym z najczęściej spotykanych przykładów takiej architektury jest wykorzystanie cyfrowych oscylatorów do generowania dźwięku, w połączeniu z analogowym dalszym torem syntezy - czyli podzespołami odpowiedzialnymi za ukształtowanie fali dźwiękowej poprzez filtry, wzmacniacze, efekty… To układ proponowany choćby przez flagowy syntezator Novation Summit, gdzie ultranowoczesne, zaawansowane oscylatory - Oxford Oscillators - oferują zmienne tryby pracy, zawierając silnik subtraktywny, FM oraz wavetable i zasilają w pełni analogowe podwójne filtry, efekt distortion i wzmacniacz sygnału - VCA. Takie rozwiązanie zapewnia wiele korzyści - a jedna z najbardziej odczuwalnych to niezrównana stabilność strojenia. W przeciwieństwie do tradycyjnych oscylatorów analogowych, które mogą być podatne na zmiany temperatury i inne czynniki zewnętrzne, jak wstrząsy czy zwykłe zużycie - oscylatory cyfrowe utrzymują precyzyjne strojenie, zapewniając czystość dźwięku niezależnie od okoliczności! Przykład oscylatorów Oxford proponowanych przez Novation pokazuje, że instrumenty hybrydowe są w stanie generować znacznie szerszy zakres fal dźwiękowych od klasycznych, pełnych analogów - wspominaliśmy już o syntezie FM oraz wavetable. Kolejnym ciekawym przykładem, bardziej przystępnej cenowo hybrydy są Arturia MicroFreak i MiniFreak. Po drugiej stronie tej skali znajdzie się natomiast Waldorf Quantum - to monstrum syntezy, które pojawiło się w artykule już wcześniej, pozwala na pracę oscylatorów w aż 5 różnych trybach, umożliwiając późniejsze wysłanie ich do łącznie 8(!) filtrów analogowych, z zachowaniem stereofonicznego sygnału. Połączenie cyfrowych oscylatorów z analogowym torem syntezy pozwala na uzyskanie ciepłego, "żywego" brzmienia, utożsamianego właśnie z analogowymi urządzeniami. Filtry, wzmacniacze, a w niektórych przypadkach nawet analogowe efekty mogą dodawać subiektywnie postrzeganej głębi, a także “ocieplić” brzmienie - czyli zadbać o cechy tak pożądane przez entuzjastów analogowego brzmienia.

Homerecording i pluginy VST

Wejście w nowe milenium związane było również z dynamicznym rozwojem komputerów osobistych. Wraz ze wzrostem mocy obliczeniowej i dostępności PC, profesjonalne narzędzia do produkcji muzyki stały się dostępne dla szerszego grona użytkowników, znacznie obniżając koszty wejścia do świata tworzenia i produkcji muzyki. Demokratyzacja dostępu do oprogramowania do obróbki audio, takiego jak cyfrowe stacje robocze audio (DAW) i wirtualne instrumenty (VST), umożliwiła muzykom i producentom na całym świecie łatwy i szybki dostęp do szerokiej gamy brzmień i technik, które jeszcze nie tak dawno zarezerwowane były wyłącznie dla osób dysponujących drogim sprzętem studyjnym. Od wielu lat, nieprzerwanie, prym w kwestii cyfrowych rekreacji klasycznych sprzętów wiedzie Arturia z pakietem V Collection. Zestaw ten oferuje emulacje wirtualne niektórych z najbardziej ikonicznych syntezatorów w historii muzyki elektronicznej. Dzięki V Collection, brzmienia, które kiedyś wymagały inwestycji setek tysięcy złotych w sprzęt, są teraz dostępne na komputerach osobistych za ułamek tej ceny. To nie tylko otwiera drzwi dla początkujących muzyków do eksploracji tych legendarnych dźwięków, ale także inspiruje do innowacji, umożliwiając eksperymentowanie z szeroką paletą brzmień bez konieczności posiadania fizycznego sprzętu. Taka kolekcja, szczególnie w połączeniu z dobrej jakości kontrolerem MIDI, jest wartą rozważenia alternatywą dla osób pracujących na co dzień wyłącznie w domenie cyfrowej!

Nowoczesne silniki syntezy i prognozy na przyszłość

Wróćmy jednak do hardware’u, czyli fizycznie istniejących, namacalnych instrumentów. Jeśli czytasz ten tekst uważnie, przykuć Twoją uwagę mogła informacja o pięciu trybach pracy oscylatorów, w które wyposażone są syntezatory firmy Waldorf. My jednak opisaliśmy do tej pory ledwie trzy z nich - powiedzieliśmy o syntezie subtraktywnej/virtual analog, FM, wavetable… Czyżby czekało na nas coś jeszcze? Ostatnia dekada to dalsze eksperymenty w poszukiwaniu coraz to nowszych i bardziej odkrywczych rodzajów syntezy dźwięku. Wraz z astronomicznym tempem wzrostu mocy obliczeniowej, a także pamięci operacyjnej urządzeń elektronicznych - rośnie również wyobraźnia inżynierów i programistów, próbujących zaskoczyć nas nowo prezentowanymi narzędziami. Synteza granularna i synteza oparta na rezonatorach to kolejne dwie zaawansowane techniki w dziedzinie sound designu, oferujące jeszcze “świeższe” możliwości kształtowania unikatowych brzmień. Oba te podejścia są stosunkowo nowe w porównaniu do tradycyjnych metod syntezy i pozwalają na tworzenie barw, które są trudne lub niemożliwe do osiągnięcia za pomocą lepiej zakorzenionych w świadomości entuzjastów syntezy technik. Na czym polegają?

Synteza Granularna

Co się stanie, jeśli w naszych eksperymentach pójdziemy krok dalej i połączymy sampling i wavetable, wykorzystując dłuższe próbki jako materiał wejściowy? Głodni wrażeń inżynierowie zdążyli zadać sobie to pytanie w ostatniej dekadzie. Odpowiedzią jest synteza granularna - która polega na manipulowaniu i przetwarzaniu bardzo krótkich fragmentów dłuższego dźwięku, zwanych ziarnami (ang. grains). Te ziarna, trwające od kilku do kilkuset milisekund, mogą być następnie odtwarzane w różnych sekwencjach, prędkościach i gęstościach, co pozwala na tworzenie abstrakcyjnych, lecz jednocześnie bardzo organicznie i naturalnie dla ludzkiego ucha brzmiących tekstur dźwiękowych przy umiejętnym dobraniu odpowiedniego materiału wejściowego. Jest to wymarzone wręcz narzędzie dla wszystkich entuzjastów muzyki filmowej, pozwalające na szybkie i skuteczne generowanie tła, tworzenie klimatu i budowanie napięcia za pomocą dźwięku - lecz sprawdzi się nie tylko tam! Synteza granularna, choć wprowadzona do studiów nagraniowych w formie fizycznej za sprawą rodziny Waldorf Quantum/Iridium, nie jest już domeną wyłącznie najdroższych urządzeń. Taki silnik (choć w nieco uproszczonej wersji) został zaimplementowany do Arturii MicroFreak Stellar w ramach niedawnej aktualizacji firmware - zdecydowanie warto się z nim zapoznać, szukając idealnego syntezatora muzycznego!

Rezonatory i modelowanie fizyczne

Tak zwane Rezonatory, a właściwie synteza na nich oparta, wykorzystuje właściwości rezonansowe wzorowane na zachowaniu fizycznych obiektów (takich jak struny, rury lub płyty) do generowania dźwięku. Dzięki modelowaniu fizycznemu (ang. physical modeling) i cyfrowym emulacjom, ten rodzaj syntezy pozwala na tworzenie brzmień, które naśladują naturalne instrumenty lub, znów - tworzą całkowicie nowe, nieistniejące w rzeczywistości dźwięki. Oprócz modelowania fizycznego, starającego się naśladować wibracje fizycznych obiektów za pomocą algorytmów matematycznych, warto wspomnieć również o tak zwanych rezonatorach karplus-strong - będących specyficznym rodzajem modelowania, wykorzystywanym głównie do emulacji brzmień strunowych, które używa opóźnionej pętli sprzężenia zwrotnego do generowania tonów.

Technologie przyszłości… co mam wybrać?

Obie te techniki - modelowanie fizyczne i synteza granularna - oferują głębokie możliwości eksperymentalne w tworzeniu dźwięków, od subtelnych tekstur ambientowych po kompleksowe pejzaże dźwiękowe. Synteza granularna jest często używana do tworzenia bogatych dźwięków tła i atmosferycznych efektów, podczas gdy modelowanie fizyczne przyda się przy projektowaniu realistycznych emulacji instrumentów, w tym instrumentów perkusyjnych. Sprawdzi się też fantastycznie przy poszukiwaniu nowych, unikatowych brzmień - których prawdopodobnie nie słyszał jeszcze żaden człowiek na tej planecie! Sprawdź Arturia Pigments, aby przetestować takie algorytmy bez konieczności wydawania większej kwoty… lub kup Waldorfa Iridium Keyboard, aby mieć kompletny zestaw narzędzi sonicznych, którym nie zdążysz znudzić się do końca życia.

A może… syntezatory modularne?

Początki tej technologii sięgają już lat 60. XX wieku, lecz urządzenia takie były drogie i skomplikowane w użyciu, dostępne głównie dla instytucji edukacyjnych i dużych studiów nagraniowych. Dopiero wprowadzenie formatu Eurorack przez Dietera Döpfera w latach 90. znacząco wpłynęło na rynek, oferując standardowy, kompaktowy format dla modułów - co przyczyniło się do popularyzacji tej kategorii instrumentów, która jednak dopiero obecnie, na przestrzeni ostatniej dekady - przeżywa prawdziwy rozkwit. Syntezatory modularne, dzięki możliwościom swobodnego eksperymentowania i rosnącej dostępności, stały się nie tylko narzędziem muzycznym, ale także pasją i formą ekspresji dla wielu twórców na całym świecie. Potężnym i uniwersalnym narzędziem w arsenale każdego entuzjasty modularów okaże się, znów i wbrew pozorom… Waldorf Iridium. Instrumenty z tej rodziny posiadają świetnie zaimplementowaną obsługę wejść CV i doskonale zintegrują się z każdym systemem modularnym, a potężną i nieocenioną pomocą (mówimy to z doświadczenia!) jest bardzo unikatowa możliwość precyzyjnego monitorowania napięcia na każdym z tych analogowych wejść. Pozwoli to oszczędzić bólu głowy przy diagnozowaniu problemów w połączeniach, a także lepiej zrozumieć działanie wielu modułów w systemie. W bardziej klasycznym ujęciu, jako wejście do świata syntezatorów modularnych, dobrze sprawdzą się semi-modularne instrumenty jak Arturia MiniBrute - będą doskonałym wprowadzeniem do patchowania i pozwolą na łatwą integrację z rosnącymi systemami. Jeśli jednak odczuwasz silny pociąg do kariery szalonego badacza, bardzo ciekawą propozycją mogą okazać się Teenage Engineering POM-170 oraz POM-400 - pozwolą one nie tylko poznać zasady działania prawdziwych syntezatorów modularnych, lecz także zasmakować równie ważnej części tego alternatywnego świata, jakim jest kultura DIY - złożysz je sam!

Praktyczne wskazówki - czyli na co jeszcze warto zwrócić uwagę?

Mamy nadzieję, że po dotychczasowej lekturze udało Ci się choć częściowo zawęzić obszar poszukiwań idealnego sprzętu. Skoro omówiliśmy już pobieżnie historię a także poszczególne typy syntezy, nadszedł czas na zanurzenie się w bardziej techniczne aspekty. Przyjrzyjmy się dodatkowym elementom, które odróżniają poszczególne instrumenty i na które warto zwrócić uwagę przy zakupie syntezatora, aby dokonać w pełni świadomego wyboru dopasowanego do swoich potrzeb!

Rozmiar syntezatora - moduły desktop czy pełnowymiarowa klawiatura?

Syntezatory różnią się znacząco pod względem rozmiarów, co w oczywisty sposób przekłada się na sposób ich obsługi i wygodę użytkowania. Podstawowe różnice można zaobserwować porównując syntezatory z klawiaturą względem ich odpowiedników typu desktop. Przykładem instrumentów o pokrewnym silniku, lecz różnych interfejsach sterujących są Novation Summit i Novation Peak, a także Waldorf Iridium kontra Waldorf Iridium Keyboard (oraz Waldorf Iridium Core, który ideę miniaturyzacji zabiera jeszcze dalej). Pełnowymiarowe instrumenty z klawiaturą oferują wygodę gry, oraz na ogół - większe możliwości ekspresji dzięki dynamicznym klawiszom lub alternatywnym kontrolerom. Jeśli potrafisz grać na pianinie - sprawdzą się idealnie do pracy w stacjonarnym studiu, a także podczas występów na żywo - jeśli planujesz rzeczywiście na nich grać, lub improwizować w trakcie występu. Z kolei moduły typu desktop są kompaktowe i przenośne, co przekłada się na bycie świetnym wyborem dla muzyków z ograniczoną przestrzenią oraz dla tych, którzy często podróżują i potrzebują mobilności - lub po prostu posiadają już dobrej klasy kontroler MIDI, do którego chcą podłączyć więcej niż jedno urządzenie. Sprawdzą się również na scenie - wszędzie tam, gdzie najważniejsze jest samo brzmienie, a większe znaczenie ma odtwarzanie i modyfikowanie zaprogramowanych wcześniej sekwencji, niż granie z nut lub improwizacje w czasie rzeczywistym. Syntezatory takie, mimo mniejszych rozmiarów, często oferują te same zaawansowane funkcje co większe modele.

Interfejs sterujący czyli sposoby kontroli

Skoro jesteśmy już przy rozmaitych sposobach kontroli instrumentu i odtwarzania dźwięków… Syntezatorami można sterować na kilka różnych sposobów, z których zdecydowanie najpopularniejszymi są klawiatura i sekwencer. Klawiatura, podobna do pianina, pozwala na granie nut i akordów na żywo, dając muzykom bezpośrednią kontrolę nad dźwiękiem. Jeśli potrafisz już grać na pianinie, będzie to z pewnością bardziej naturalny wybór - warto jednak zwrócić uwagę, że w przypadku syntezatorów bardzo rzadko jest ona ważona, w stylu fortepianowym - znacznie częściej stosuje się lżejsze klawisze o nieco odmiennej charakterystyce pracy, co może początkowo wymagać przyzwyczajenia. Takie rozwiązanie, oprócz oszczędności na wadze i rozmiarze, pomaga również w kontroli i wydobyciu niektórych bardziej złożonych barw. Alternatywnym, choć często spotykanym również w parze z klawiaturą rozwiązaniem, jest sekwencer - umożliwia programowanie i automatyczne odtwarzanie sekwencji dźwięków, co jest przydatne w tworzeniu powtarzalnych wzorów melodycznych i rytmicznych. Odtwarzanie takiej pętli pozwala również skoncentrować się na “kręceniu gałkami”, czyli sterowaniu samą barwą w czasie rzeczywistym - co czasem nie jest takie proste przy graniu oburącz na klawiszach! Warto tu zwrócić uwagę na ilość kroków sekwencera - czyli długość pętli, którą możemy zaprogramować. Kolejnym pokrewnym zagadnieniem jest arpeggiator. Arpeggiator w równych odstępach czasu odtwarza wybraną nutę lub nuty akordu w określonej kolejności, tworząc rytmiczne wzory - co jest szczególnie użyteczne w muzyce elektronicznej, gdzie szybkie arpeggia często dodają energii utworom, będąc chętnie i powszechnie stosowanymi. Alternatywnym i nieco rzadziej spotykanym, lecz bardzo charakterystycznym sposobem kontroli syntezatorów, jest tak zwany vocoder. Vocoder modyfikuje dźwięk wejściowy (np. głos z mikrofonu) i nakłada na niego syntetyczny dźwięk, tworząc efekt modyfikowanego wokalu. Podręcznikowym przykładem zaawansowanego vocodera jest Waldorf STVC - warto zapoznać się z tym urządzeniem, aby lepiej zrozumieć o co w tym chodzi. Moduł vocodera znajdziecie jednak nawet w mniejszych urządzeniach, takich jak Arturia MicroFreak!

Ekspresje i modulacje - czyli dodatkowe atrakcje

Aftertouch to funkcja w klawiaturach syntezatorów, która pozwala rejestrować dodatkowy, zmienny parametr w postaci siły nacisku po pierwotnym wciśnięciu klawisza na klawiaturze, jeszcze w trakcie odtwarzania bazowego dźwięku. Przydaje się do dynamicznego kontrolowania parametrów brzmienia, takich jak np. sterowanie filtrem, co zwiększa możliwość ekspresji w trakcie gry - nawet wtedy, gdy obie dłonie są zajęte i trzymamy długi akord! Warto wspomnieć tutaj też o polifonicznym aftertouchu, który - w przeciwieństwie do klasycznego aftertouch, modulującego wydobywane z instrumentu brzmienie w całości - pozwala na niezależne sterowanie każdym klawiszem i w rezultacie, głosem (np. każdą nutą akordu oddzielnie). Jest to niestety drogie i skomplikowane w produkcji rozwiązanie, bardzo rzadko spotykane w masowo produkowanych instrumentach. Jednymi z nielicznych instrumentów klawiszowych, które wspierają tę technologię i wyposażone są w klawiaturę z oddzielnymi czujnikami aftertouch pod każdym z klawiszy, są Waldorf Quantum mk2 i Waldorf Iridium Keyboard. Dalszym rozwinięciem tej idei jest MPE (MIDI Polyphonic Expression) - nowoczesny standard MIDI, który pozwala na kontrolę wielu parametrów dźwięku z poziomu każdego klawisza osobno. Dzięki MPE można uzyskać bardzo szczegółową i ekspresyjną kontrolę nad dźwiękiem, co jest szczególnie użyteczne w eksperymentalnej muzyce elektronicznej i filmowej. MPE pozwala na płynne przejścia między dźwiękami, dynamiczne zmiany w czasie rzeczywistym i bogatą interakcję z instrumentami wirtualnymi, czyniąc grę bardziej zbliżoną do akustycznych instrumentów - wymaga jednak stosowania alternatywnych sposobów kontroli i trudno dostępnych paneli sterujących. Nie jest również niestety intuicyjne dla osób przyzwyczajonych do klasycznych klawiatur, bo ze względu na dużą ilość zmiennych parametrów znacznie trudniej o powtarzalność brzmienia. Jeśli jednak posiądziesz kompatybilne urządzenie sterujące - Arturia Pigments jest już gotowa na tę technologię i pozwoli na długie godziny zabawy! LFO (Low-Frequency Oscillator) to najprostszy sposób na modulowanie różnych parametrów dźwięku i zautomatyzowanie ich zmian w czasie. LFO generuje powolne fale, które mogą sterować różnymi, wskazanymi elementami syntezatora, takimi jak np. wysokość dźwięku (pitch), głośność czy ustawienie filtra. Dobrym przykładem wykorzystania LFO może być stworzenia efektu vibrato, gdy moduluje wysokość dźwięku, lub tremolo, gdy wpływa na głośność. Dzięki LFO można dodać dynamiki i ruchu do tworzonych barw, czyniąc je bardziej interesującymi i złożonymi. Większość syntezatorów ma co najmniej jedno LFO - znajdziemy jednak przykłady urządzeń, w których można je mnożyć. Niektóre instrumenty posiadają również bardziej złożone wariacje tego pomysłu, takie jak Komplex Modulators w rodzinie Waldorf - nie chcemy jednak zabierać zabawy, więc odkrywanie tych możliwości pozostawimy już Tobie!

Zapisywanie brzmień - patche i presety

Szukając wymarzonego urządzenia warto zwrócić również uwagę na możliwość zapisu stworzonych brzmień - czyli tak zwanych presetów, które umożliwiają szybki dostęp do zapisanych ustawień dźwięku. Duża pamięć pozwala na przechowywanie wielu własnych brzmień lub korzystanie z fabrycznych barw, co jest niezwykle przydatne zarówno podczas występów na żywo, jak i w studiu nagraniowym, gdzie liczy się czas. Na scenie pozwala to na natychmiastowe przełączanie się między różnymi dźwiękami bez przerwy w grze, a w studiu ułatwia szybkie przywoływanie skomplikowanych ustawień - co w oczywisty sposób przyspiesza proces twórczy i produkcyjny.

Integracja z resztą studia i komputerem DAW

Integracja syntezatorów z resztą studia będzie kluczowa, jeśli posiadasz większą ilość instrumentów i chcesz zadbać o synchronizację dźwięku i kontrolę nad posiadanymi urządzeniami. Synchronizacja odbywa się najczęściej przez MIDI, używając kabli 5-pin DIN lub złączy USB. Kable 5-pin DIN są klasycznym rozwiązaniem, umożliwiającym komunikację między różnymi urządzeniami MIDI i będącym standardem od blisko 50 lat. Technologia ta ma jednak pewne ograniczenia i obecnie coraz częściej w nowoczesnych instrumentach znaleźć można złącza USB, które oferują szybszą i bardziej elastyczną synchronizację z komputerami i oprogramowaniem DAW (Digital Audio Workstation), pozwalając na łatwe sterowanie i programowanie syntezatorów. Jeśli jednak wolisz pracę bez komputera lub posiadasz również starsze urządzenia - klasyczne złącza MIDI, mimo upływu lat, mogą okazać się bardzo pomocne. Dla bardziej zaawansowanej integracji, szczególnie ze starymi, analogowymi syntezatorami (a także syntezatorami modularnymi), stosuje się natomiast wspomniane już złącza CV (Control Voltage), które pozwala na bezpośrednie sterowanie napięciem między modułami.

Symetryczne wyjścia audio

Syntezatory mogą mieć różne rodzaje wyjść audio, które wpływają na jakość dźwięku i jego odporność na zakłócenia. Kable TS (”jack mono”) to niesymetryczne połączenia używane do krótkich odległości, gdzie zakłócenia są mniej problematyczne. Kable TRS (”jack stereo”) i XLR to symetryczne połączenia, które lepiej tłumią zakłócenia, co jest szczególnie ważne przy długich kablach. Jeśli pracujesz w domu lub w małym studio, prawdopodobnie nie będzie to miało dla Ciebie dużego znaczenia. Symetryczne wyjścia są jednak preferowane w profesjonalnych studiach nagraniowych i na scenie, gdzie czystość sygnału jest kluczowa a odległości między instrumentami a interfejsem lub mikserem - duże. Jeśli planujesz używać długich kabli lub spodziewasz się występować w środowiskach o wysokim poziomie zakłóceń (np. sceny na festiwalach), warto zwrócić uwagę na rodzaj zastosowanych złącz, aby nie musieć martwić się o DI-box przed każdym występem.

Odkrywaj własny świat dźwięku!

Teraz już dość o technikaliach - dochodzimy do momentu, w którym zdecydowanie lepiej jest po prostu eksperymentować. Bawić się, uczyć syntezy, poznawać nowe technologie i obserwować, w jakim kierunku prowadzi nas intuicja. Odtwarzaj legendarne brzmienia, które ukształtowały historię muzyki; sprawdzaj nowoczesne wynalazki i silniki syntezy; otwórz się na nieodkryte jeszcze terytoria dźwiękowe. Niezależnie od tego, czy poszukujesz ciepła analogowych oscylatorów, złożoności cyfrowej modulacji, czy nieograniczonych możliwości syntezy granularnej, świat syntezatorów jest pełen inspiracji. Zanurz się w tej przygodzie z otwartym umysłem i pozwól, aby syntezatory stały się narzędziem, które zmieni Twoje postrzeganie dźwięku - korzystanie z fizycznego, posiadającego realną formę instrumentu potrafi dać człowiekowi ogromne pokłady inspiracji, a tworzenie muzyki w taki sposób staje się bardziej intuicyjne. To nie tylko most łączący tradycyjne brzmienia z nowoczesną produkcją muzyczną, lecz także narzędzie, które inspiruje do nieustannego poszukiwania i odkrywania własnej, unikalnej ścieżki dźwiękowej. Mam nadzieję, że ten artykuł pomógł Ci zrozumieć różne aspekty syntezatorów i ułatwił podjęcie decyzji! Jeśli masz dodatkowe pytania lub potrzebujesz dalszej pomocy w wyborze idealnego syntezatora dla swoich potrzeb - zapraszamy do kontaktu i pozostajemy do Twojej dyspozycji! autor: Aleksander Martyniak

Monitory studyjne - czym są?

Monitory odsłuchowe, potocznie zwane monitorami studyjnymi, stanowią jeden z najważniejszych punktów każdego studia muzycznego, zarówno profesjonalnego, jak i domowego. W odróżnieniu od zwykłych głośników, monitory studyjne charakteryzują się płaską charakterystyką częstotliwościową, co zapewnia bardziej dokładne monitorowanie dźwięku.

Spis treści:

• Monitory odsłuchowe aktywne czy pasywne?
• Dwudrożne, trójdrożne, a może MTM?
• Bliskie, średnie, dalekie pole. Jakie monitory studyjne wybrać?
• Przetworniki wysokotonowe (tweetery) i ich rodzaje
• Rodzaje materiałów z których są wykonane przetworniki w monitorach studyjnych
• Znaczenie akustyki i adaptacji akustycznej
• Rodzaje systemów dźwiękowych
• Gniazda wejść
• Procesor sygnałowy - DSP (Digital Signal Processor)
• Oprogramowanie i aplikacje
• Słuchawki czy monitory studyjne?
• Które monitory wybrać?

Monitory odsłuchowe aktywne czy pasywne?

Monitory aktywne

Monitory aktywne, takie jak KRK Systems czy Eve Audio, posiadają wbudowane wzmacniacze, co eliminuje konieczność stosowania zewnętrznego wzmacniacza. Są idealnym wyborem dla osób szukających rozwiązania typu „plug & play”, ponieważ są łatwe w obsłudze i wymagają jedynie podłączenia kabli: zasilającego oraz sygnałowego. Wbudowane wzmacniacze są precyzyjnie dostrojone do konkretnego modelu monitora, co często przekłada się na lepszą jakość dźwięku.

Większość monitorów aktywnych (choć nie wszystkie) jest wyposażona w procesor DSP, co pomaga kalibrować odsłuch w pomieszczeniach o problematycznej akustyce. Dodatkowo, podłączenie monitorów aktywnych odbywa się za pomocą standardowego okablowania Jack lub XLR, co jest kompatybilne z prawie wszystkimi interfejsami audio, z niewielkimi wyjątkami.

Niektórzy producenci umieszczają również wejścia niesymetryczne RCA, tak zwane cinche czyli dwa przewody: jeden do przesyłania sygnału i drugi będącym masą. W przeciwieństwie do wejść symetrycznych, takich jak XLR czy TRS (zwany potocznie Jack), wejścia RCA są bardziej podatne na zakłócenia i szumy, ponieważ nie posiadają mechanizmu tłumienia interferencji elektromagnetycznych.

Jeżeli chodzi o membrany, monitory aktywne oferują różne rozmiary, które można dostosować do wielkości pomieszczenia. Najpopularniejsze są membrany o rozmiarach 3, 5, 7 oraz 8 cali, co pozwala na optymalny dobór sprzętu zarówno do mobilnych zastosowań, jak i do domowych studiów o różnej powierzchni. Jeżeli chodzi o tweeter, zazwyczaj występuje on w rozmiarze jednocalowym. Dzięki tej elastyczności, monitory aktywne są najpopularniejszym rozwiązaniem dla każdego, niezależnie od warunków pracy.

Producenci monitorów odsłuchowych wychodzą naprzeciw oczekiwaniom klientów, oferując modele dostosowane do różnych pomieszczeń i potrzeb. Przykładem mogą być modele takie jak KRK Go Aux, KRK Rokit 5 G5, KRK Rokit 7 G5, KRK Rokit 8 G5, a także Eve Audio SC203, Eve Audio SC205, Eve Audio SC207 i Eve Audio SC208.

Monitory pasywne

Dla osób ceniących większą elastyczność, lepszym wyborem mogą być monitory pasywne. Te monitory, nieposiadające wbudowanych wzmacniaczy, umożliwiają precyzyjne dopasowanie charakterystyki brzmieniowej do indywidualnych potrzeb użytkownika. Dzięki możliwości wyboru różnych wzmacniaczy i dodatkowych funkcji oferowanych przez producentów, można uzyskać optymalne brzmienie.

Warto jednak pamiętać, że monitory pasywne często nie mają wbudowanego bass refleksu, co może powodować problemy z odtwarzaniem niskich częstotliwości. W takim przypadku, zakup subwoofera, na przykład KRK S10.4, może okazać się niezbędny, aby uzyskać pełne spektrum dźwięku.

Dwudrożne, trójdrożne, a może MTM?

Monitory dwudrożne

Podając przykład KRK Rokit 5 G5 bądź Eve Audio SC208 mówimy o monitorach dwudrożnych, co oznacza, że wyposażone są w dwa głośniki: woofer do odtwarzania niskich i średnich częstotliwości oraz tweeter do wysokich. Każdy z tych głośników posiada przypisany przetwornik, który umożliwia precyzyjne i efektywne przetwarzanie dźwięku.

W tego rodzaju monitorach często stosuje się crossover, czyli zwrotnicę, która dzieli sygnał audio na dwie części. Dzięki temu każdy głośnik może pracować w swoim optymalnym zakresie częstotliwości, co znacząco wpływa na dynamikę. 

Konstrukcja dwudrożna bez wątpienia umożliwia uzyskanie wysokiego poziomu jakości dźwięku. Jednakże, typowe kolumny dwudrożne mają swoje ograniczenia, zwłaszcza w zakresie krańcowym pasma odtwarzanego przez głośniki nisko-średniotonowe. Zazwyczaj występują tutaj wyraźne ograniczenia w rozszerzeniu pasma i dynamice niskiego basu. Ponadto, w okolicach przejścia do wysokich tonów dźwięk z głośników nisko-średniotonowych może być podatny na zniekształcenia.

Kolumny dwudrożne są z pewnością preferowanym wyborem w niższych przedziałach cenowych i tam, gdzie istotna jest miniaturyzacja zestawów głośnikowych. W sytuacjach, gdzie ze względów technicznych lub estetycznych potrzebne są zestawy głośnikowe o ograniczonym paśmie przenoszenia, konstrukcja dwudrożna jest naturalnym rozwiązaniem.

Mimo wymienionych ograniczeń, kolumny dwudrożne oferują wiele zalet, takich jak prostota konstrukcji, mniejsze rozmiary oraz dostępność w szerokim zakresie cenowym. Są one również łatwiejsze w obsłudze i mogą być odpowiednie do wielu zastosowań domowych oraz studyjnych.

Monitory trójdrożne

Konstrukcja trójdrożna naturalnie umożliwia zastosowanie dedykowanych głośników basowych, które są zoptymalizowane do reprodukcji niskich częstotliwości z wysoką głośnością i precyzją. Każdy z głośników w zestawie trójdrożnym jest dobrany tak, aby pracował w swoim optymalnym paśmie, co minimalizuje zniekształcenia dźwięku i zapewnia bardziej naturalne brzmienie, szczególnie w obszarze basów i średnich tonów.

Korzyści z konstrukcji trójdrożnych kolumn są szczególnie zauważalne w kontekście wysokiej jakości dźwięku, zapewniając szerokie pasmo przenoszenia i wysoką klarowność dźwięku, co jest trudniejsze do osiągnięcia przy użyciu konwencjonalnych dwudrożnych systemów. Głośniki wysokotonowe, średniotonowe i basowe pracują niezależnie w swoich pasmach, co eliminuje konieczność konkurowania o zasoby głośnika nisko-średniotonowego w konstrukcjach dwudrożnych.

Jednakże, konstrukcja trójdrożna wiąże się z pewnymi wyzwaniami, takimi jak przesunięcia fazowe, które mogą znacząco wpłynąć na jakość dźwięku w krytycznych zakresach częstotliwości. Z tego powodu, dobrze skalibrowany system dwudrożny często brzmi lepiej niż przeciętny trójdrożny głośnik, dlatego też dobre monitory trójdrożne są kilkukrotnie droższe od dwudrożnych, przykładem jest Eve Audio SC3070.

Monitory MTM

W konstrukcji MTM (Mid-Tweeter-Mid), moc sygnału w zakresie niskich i średnich tonów jest podzielona pomiędzy dwa głośniki średniotonowe. To rozwiązanie pozwala na zmniejszenie mocy przekazywanej na pojedynczy głośnik, co skutkuje obniżeniem temperatury membrany i redukcją zniekształceń. Mniejsza moc pomaga zmniejszyć wychylenia membran, co również prowadzi do zmniejszenia zniekształceń dźwięku. Duże wychylenia membran mogą generować większe zniekształcenia, jednakże korzystając z dwóch głośników zamiast jednego, nie trzeba osiągać granicznych wartości wychylenia liniowego, aby cieszyć się zredukowanymi zniekształceniami.

Kolumny MTM stanowią swoisty kompromis pomiędzy typową konstrukcją dwudrożną, gdzie wykorzystywany jest pojedynczy głośnik nisko-średniotonowy, a kolumnami trójdrożnymi. Choć zestawy MTM nie zapewniają wszystkich zalet typowych dla konstrukcji trójdrożnych, są rozwiązaniem stosunkowo ekonomicznym. Choć najczęściej spotykanym rozwiązaniem MTM jest monitor dwudrożny, tak też na rynku możemy znaleźć rozwiązanie trójdrożne.

Bliskie, średnie, dalekie pole. Jakie monitory studyjne wybrać?

Monitory bliskiego pola

Rodzaj głośników studyjnych, które są zaprojektowane do słuchania z bliskiej odległości. Ich głównym zadaniem jest zapewnienie jak najbardziej precyzyjnego i czystego odtwarzania dźwięku w ograniczonej przestrzeni, takiej jak małe i średnie studia nagraniowe, kabiny montażowe czy domowe strefy pracy z audio.

Różnica między monitorami bliskiego pola a monitorami dalekiego pola polega na tym, że monitory bliskiego pola minimalizują wpływ dźwięku odbijającego się od ścian, podłóg i sufitów, co jest kluczowe w ograniczonych przestrzeniach, gdzie te odbicia mogą znacząco wpłynąć na percepcję brzmienia. Umożliwiają one użytkownikom bardzo szczegółową pracę nad brzmieniem, co jest niezbędne podczas miksowania i masteringu utworów muzycznych.

Monitory te zazwyczaj są umieszczane w niewielkiej odległości od osoby słuchającej, często na biurku lub specjalnych stojakach, blisko konsoli mikserskiej lub stacji roboczej. Dzięki temu, inżynierowie dźwięku mogą dokładnie słyszeć każdy szczegół audio bez znaczącego wpływu akustyki pomieszczenia.

Monitory średniego pola

Monitory średniego pola są zazwyczaj umieszczane w większej odległości od słuchacza niż monitory bliskiego pola, typowo od 1 do 2,5 metra. Są one idealne do użytku w średnich do dużych pomieszczeniach, gdzie przestrzeń pozwala na odpowiednie "oddychanie" dźwięku. Dzięki większej odległości od słuchacza, monitory średniego pola są w stanie lepiej prezentować całe spektrum akustyczne, co jest niezbędne do oceny jakości nagrań, szczegółowej edycji i miksu. Głównym powodem, dla którego sięga się po monitory średniego pola, jest potrzeba uzyskania bardziej obiektywnego obrazu dźwięku w większej przestrzeni. Monitory te umożliwiają lepsze rozpoznanie detali dźwiękowych, dynamiki oraz przestrzeni stereo. Są nieocenione przy finalizacji miksów, które mają brzmieć dobrze na różnorodnym sprzęcie odsłuchowym - od domowych systemów hi-fi po profesjonalne kluby i sale koncertowe.

Monitory dalekiego pola

Monitory te są zaprojektowane tak, aby były słuchane z większej odległości, w przeciwieństwie do monitorów bliskiego pola, które są przeznaczone do słuchania z bliska. Monitory dalekiego pola są często używane w większych studiach, gdzie inżynierowie dźwięku i producenci potrzebują dokładnej reprodukcji dźwięku na większych powierzchniach. Pozwalają one na lepsze zrozumienie tego, jak nagrania będą brzmiały na innych systemach odtwarzających, które mogą być używane w domach, samochodach czy innych miejscach.

Przetworniki wysokotonowe (tweetery) i ich rodzaje

Tweetery, znane również jako wysokotonowe głośniki, są nieodłącznym elementem monitorów odsłuchowych. Ich zadaniem jest odtwarzanie wysokich częstotliwości, czyli dźwięków o wyższych tonach. Istnieje wiele różnych rodzajów tweeterów, z których każdy ma swoje unikalne cechy i zastosowania.

Tweetery kopułkowe

Tweetery kopułkowe są jednym z najpopularniejszych typów tweeterów. Składają się z membrany w kształcie kopuły, która jest zazwyczaj wykonana z lekkich i sztywnych materiałów, takich jak jedwab, aluminium, tytan czy materiał kompozytowy. Membrana jest zamontowana na cewce drgającej, która przekształca sygnały elektryczne w ruch mechaniczny, generując dźwięk.

Tweetery AMT

Tweetery AMT wykorzystują cienką, fałdowaną membranę wykonaną z materiału przypominającego mylar, pokrytą metalem. Membrana ta porusza się w polu magnetycznym, co powoduje przemieszczenie powietrza i generowanie dźwięku. Konstrukcja AMT pozwala na znacznie szybszy ruch membrany w porównaniu do tradycyjnych tweeterów, co przekłada się na wyższą dokładność odtwarzania dźwięku. Tego rodzaju tweetery są stosowane w monitorach Eve Audio.

Tweetery wstęgowe

Tweetery wstęgowe składają się z cienkiej, metalowej wstęgi, która działa zarówno jako membrana, jak i cewka drgająca. Wstęga jest zawieszona w polu magnetycznym i przemieszcza się, generując dźwięk. Często wstęga jest wykonana z aluminium lub innych lekkich metali.

Tweetery elektrostatyczne

Tweetery elektrostatyczne działają na zasadzie przyciągania i odpychania elektrycznie naładowanych membran. Membrana jest zazwyczaj wykonana z cienkiego materiału przewodzącego i znajduje się pomiędzy dwoma perforowanymi płytami, które są naładowane elektrycznie. Ruch membrany generuje dźwięk.

Tweetery piezoelektryczne

Tweetery piezoelektryczne wykorzystują kryształy piezoelektryczne, które zmieniają kształt pod wpływem napięcia elektrycznego. Zmiana kształtu kryształu powoduje ruch membrany, generując dźwięk. Membrany te są zazwyczaj wykonane z materiałów ceramicznych lub polimerowych.

Rodzaje materiałów z których są wykonane przetworniki w monitorach studyjnych

Wybór materiałów do produkcji przetworników w monitorach studyjnych ma wpływ na charakterystykę dźwięku, trwałość oraz efektywność głośników. Różne materiały oferują unikalne właściwości akustyczne, które mogą poprawić lub zmienić sposób odtwarzania dźwięku.

Kevlar

Jest syntetycznym włóknem aramidowym o wysokiej wytrzymałości, często stosowanym w produkcji membran głośnikowych. Dzięki swojej sztywności i lekkości. Jego wytrzymałość na rozerwanie zapewnia długowieczność głośników, nawet przy intensywnym użytkowaniu. Kevlar charakteryzuje się także dobrą odpornością na wpływy środowiskowe, takie jak wilgoć i zmiany temperatury. Dodatkowo, dzięki swoim właściwościom redukuje do minimum występowanie fal stojących powstających między cewką a membraną, dzięki czemu dźwięk jest bardziej wierny. Marka KRK Systems w swoich konstrukcjach odsłuchowych, korzysta z tego materiału.

Polipropylen

Tworzywo sztuczne, które jest powszechnie stosowane w produkcji membran głośnikowych ze względu na swoją elastyczność i stabilność temperaturową. Membrany z polipropylenu oferują dobrą równowagę między sztywnością a tłumieniem. Polipropylen jest również odporny na wilgoć i chemikalia, co czyni go trwałym materiałem w różnych warunkach użytkowania. Dzięki relatywnie niskim kosztom produkcji, głośniki z polipropylenu są często stosowane w monitorach studyjnych średniej klasy.

Papier

Najstarszy i najbardziej klasyczny materiał stosowanych w produkcji membran głośnikowych. Charakteryzuje się naturalnym brzmieniem i dobrą kontrolą rezonansów, co przekłada się na ciepły i bogaty dźwięk. Membrany papierowe są lekkie, co pozwala na szybką reakcję przetwornika, choć są mniej wytrzymałe na wilgoć i uszkodzenia mechaniczne w porównaniu do nowoczesnych materiałów. Mimo to, wielu audiofilów ceni papier za jego unikalne właściwości akustyczne i naturalność brzmienia.

Tytan

Metal o wysokiej wytrzymałości i niskiej masie, często stosowany w wysokotonowych przetwornikach, czyli tweeterach. Przetworniki tytanowe oferują precyzję i szybkość reakcji, co pozwala na odtwarzanie najwyższych częstotliwości z dużą dokładnością. Tytan jest również odporny na korozję i deformacje.

Beryl ​

Bardzo rzadki i niezwykle sztywny materiał, używany głównie w wysokiej klasy tweeterach. Jest to materiał bardzo kosztowny, co ogranicza jego zastosowanie do najbardziej ekskluzywnych modeli monitorów studyjnych. Beryl oferuje bardzo naturalne i klarowne brzmienie.

Aluminium ​

Jest lekkim i sztywnym metalem, stosowanym w przetwornikach niskotonowych i wysokotonowych. Lekkość pozwala na szybką reakcję membrany. Aluminium charakteryzuje się także dobrą odpornością na korozję i deformacje głośników. Głośniki z aluminium oferują czyste, szczegółowe brzmienie, choć czasami mogą mieć nieco chłodniejszy charakter dźwięku w porównaniu do innych materiałów.

Ceramika

Materiał o dużej twardości i niskiej masie, używany w wysokotonowych przetwornikach oraz niekiedy w średniotonowych. Ceramika jest również odporna na zmiany temperatury i wilgoć, co zapewnia trwałość i stabilność dźwięku. Głośniki z ceramiki mogą jednak być podatne na kruchość i pęknięcia przy niewłaściwym użytkowaniu.

Włókno szklane

Materiał kompozytowy składający się z cienkich włókien szklanych, stosowany w przetwornikach niskotonowych i średniotonowych. Głośniki z tego materiału zapewniają czyste, dynamiczne brzmienie, choć mogą mieć mniej naturalne brzmienie w porównaniu do tradycyjnych materiałów, takich jak papier.

Jedwab

Membrany jedwabne są lekkie i elastyczne, pozwala to na szybką reakcję membrany na sygnały dźwiękowe. Oferuje doskonałą przejrzystość dźwięku oraz dobrą kontrolę rezonansów. Przetworniki jedwabne są popularne w wysokotonowych częściach monitorów studyjnych. Dzięki niskiemu tłumieniu akustycznemu, jedwabne przetworniki są w stanie minimalizować zniekształcenia dźwięku. Są także odporne na zmienne warunki w studio.

Włókno węglowe

Włókno węglowe jest materiałem kompozytowym o wysokiej wytrzymałości i niskiej masie, stosowanym w membranach przetworników. Włókno węglowe oferuje doskonałą sztywność, co pozwala na zminimalizowanie zniekształceń dźwięku przy wysokich poziomach głośności. Jest również odporne na wpływy środowiskowe.

Znaczenie akustyki i adaptacji akustycznej

Początkujący muzycy często pomijają znaczenie akustyki, choć odgrywa ona najważniejszą rolę w studiu. Każdy element, który przyczynia się do poprawy akustyki, taki jak sweet spot, izolacja monitorów, bass trapy, kalibracja DSP czy zamontowanie paneli absorpcyjnych na ścianach, znacząco wpływa na charakter brzmienia.

Akustyka nie wpływa jedynie na odsłuch, ale również na nagrania. Dźwięk jest zjawiskiem fizycznym, dlatego tak ważne jest, aby zwracać uwagę na akustykę pomieszczenia, w którym tworzysz muzykę. Odpowiednie zarządzanie akustyką może poprawić klarowność i precyzję dźwięku, eliminując niepożądane odbicia i rezonanse. Właściwa wibroizolacja monitorów pomaga zredukować drgania i zakłócenia, co jest istotne dla dokładnego odsłuchu. Bass trapy pochłaniają niskie częstotliwości, eliminując dudnienie i poprawiając balans tonalny w pomieszczeniu.

Kalibracja procesora DSP pozwala na dostosowanie charakterystyki częstotliwościowej monitorów do specyficznych warunków akustycznych, co jest niezwykle ważne dla uzyskania spójnego i nie zafałszowanego obrazu dźwiękowego. Montowanie paneli absorpcyjnych na ścianach pomaga w kontrolowaniu odbić dźwięku dla uzyskania klarowności i precyzji w miksach.

Zaniedbanie tych aspektów może prowadzić do niewłaściwej oceny dźwięku i problemów podczas nagrywania, miksowania czy masteringu. Dlatego warto poświęcić czas i środki na odpowiednie przygotowanie akustyczne swojego studia. Nawet najlepsze monitory studyjne na świecie w nie zaadaptowanym pomieszczeniu zabrzmią gorzej od średniej klasy odsłuchów w dobrze zaadaptowanym akustycznie pomieszczeniu.

Rodzaje systemów dźwiękowych

W świecie produkcji dźwięku istnieje wiele formatów i technologii, które pozwalają na różne sposoby doświadczania dźwięku. Od tradycyjnego stereo, przez przestrzenny dźwięk aż po najnowsze osiągnięcia w postaci dźwięku obiektowego jak Atmos, każdy format ma swoje unikalne cechy i zastosowania.

Stereo

Podstawowy format dźwięku, który od długiego czasu jest standardem w przemyśle muzycznym i filmowym. Oparta na dwóch kanałach (lewy i prawy), technologia stereo pozwala na przestrzenną lokalizację dźwięku w płaszczyźnie dwuwymiarowej.

Dźwięk przestrzenny

Rozszerza możliwości stereo poprzez dodanie dodatkowych kanałów, co umożliwia bardziej immersyjne doświadczenia dźwiękowe. Technologie takie jak Dolby Surround czy DTS wykorzystują kilka kanałów, aby stworzyć efekt przestrzenny, który otacza słuchacza z każdej strony. Monitory EVE Audio i KRK Systems, dzięki swojej wysokiej jakości reprodukcji dźwięku i szerokiemu pasmu częstotliwości, mogą precyzyjnie odwzorować ten rozbudowany format dźwięku.

Format Atmos

Reprezentuje najnowocześniejszy rozwój w doświadczeniach dźwiękowych. Atmos używa nie tylko wielu kanałów dźwięku, ale również obiektów dźwiękowych, które mogą być swobodnie lokalizowane w trójwymiarowej przestrzeni. To umożliwia realizatorom dźwięku tworzenie bardziej dynamicznych i immersyjnych ścieżek dźwiękowych, które mogą przenosić słuchacza do środka akcji. EVE Audio i KRK Systems, z ich zaawansowaną konstrukcją przetworników i precyzyjnym projektowaniem obudowy, są doskonałym wyborem do pracy z dźwiękiem w formacie Atmos. Oferują one wysoką rozdzielczość dźwięku, dokładne odwzorowanie tonalne i dobrą separację instrumentów.

Warto tutaj również wspomnieć o IsoAcoustics V120, czyli wibroizolacyjnemu systemowi, który pomaga w poprawie wydajności monitorów studyjnych poprzez redukcję drgań i zwiększenie klarowności brzmienia. Dodatkowo, system jest bardzo elastyczny i umożliwia umieszczenie monitorów studyjnych na ścianie, suficie, kracie i odpowiednie kątowanie odsłuchów. Dodatkowo całość wygląda bardzo stylowo. W dobie popularyzacji formatu Atmos, sprawdzi się idealnie! Więcej informacji TUTAJ

Gniazda wejść

Najpopularniejszym połączeniem aktywnych monitorów odsłuchowych jest wejście XLR, Jack lub combo (XLR i Jack w jednym porcie), które zapewniają stabilne i wysokiej jakości połączenie. Rzadziej spotyka się monitory aktywne z niezbalansowanym połączeniem RCA, które jest bardziej typowe dla monitorów pasywnych. Wybór odpowiedniego okablowania ma znaczenie dla jakości dźwięku, mimo żartów w stylu "Kupiłeś kable za 1000zł bo słyszysz różnicę, a nie słyszysz jak wołam Cię z kuchni". XLR i Jack są preferowane ze względu na ich zdolność do minimalizowania zakłóceń i szumów, w przeciwieństwie do RCA.

Procesor sygnałowy - DSP (Digital Signal Processor)

Procesory sygnałowe DSP (Digital Signal Processor) odgrywają niezwykle istotną rolę w dziedzinie monitorów studyjnych, umożliwiając precyzyjne i efektywne przetwarzanie dźwięku w czasie rzeczywistym. Te specjalistyczne układy scalone są zaprojektowane do szybkiego przetwarzania sygnałów cyfrowych, co pozwala na zachowanie najwyższej jakości dźwięku w profesjonalnych systemach audio. Dzięki swoim zaawansowanym możliwościom matematycznym, procesory DSP mogą dokładnie analizować i korygować sygnały audio, co jest kluczowe dla producentów muzycznych i inżynierów dźwięku pracujących w studiach nagrań. W monitorach studyjnych, DSP jest odpowiedzialne za takie funkcje jak korekcja akustyczna, eliminacja szumów czy dynamiczna regulacja poziomów dźwięku. Doskonałym przykładem mogą być monitory EVE Audio, gdzie DSP wewnątrz monitorów odpowiada za wysoką jakość brzmienia i dostosowywanie jego parametrów. Obsługa odbywa się poprzez wygodny encoder kontrolny umieszczony na froncie konstrukcji (jest to tzw. Smart Knob). W przypadku monitorów KRK Rokit G5, panel sterujący procesorem DSP znajdziemy z tyłu obudowy. Dzięki wbudowanemu wyświetlaczowi, możemy ustawić różne tryby pracy monitora, bądź skalibrować bezpośrednio pod swoje pomieszczenie.

Oprogramowanie i aplikacje

Producenci monitorów odsłuchowych zwracają coraz większą uwagę na software, który może pomóc użytkownikowi w odpowiednim ustawieniu i skonfigurowaniu swoich monitorów do specyficznych warunków akustycznych pomieszczenia. Przykładem jest firma KRK, która oferuje aplikację KRK Audio Tool, dostępną na App Store i Google Play. Aplikacja ta umożliwia pobranie próbki dźwięku z Twojego pomieszczenia i na jej podstawie sugeruje wstępne ustawienia kalibracji procesora DSP. Użytkownicy mogą korzystać z różnych funkcji aplikacji, takich jak analiza widma dźwięku, pomiar poziomu głośności czy testowanie połączeń. Zintegrowane oprogramowanie pozwala również na szybkie i łatwe aktualizacje. Innowacje tego typu pokazują, że technologia w branży audio nieustannie się rozwija, oferując użytkownikom coraz bardziej zaawansowane narzędzia do pracy.

Słuchawki czy monitory studyjne?

Wiele osób zastanawia się nad kupnem monitorów studyjnych, jednak gdy dochodzi do kwestii akustyki, często rozważają przejście na słuchawki. Słuchawki oferują wiele korzyści: nie wymagają dużej mocy, a ich brzmienie pozostaje niezależne od otoczenia, co jest niezmienne bez względu na pozycję głowy. Dodatkowo, korzystając ze słuchawek, nie przeszkadzamy nikomu z otoczenia i są one zazwyczaj tańsze od monitorów studyjnych. Jednak korzystanie ze słuchawek to jak oglądanie przedmiotu z bardzo bliskiej odległości – nie jesteśmy w stanie dokładnie określić, co dzieje się w otoczeniu przedmiotu ani jego rzeczywistych proporcji.

Słuchawki eliminują wiele pożądanych w studio reakcji, takich jak słyszenie krzyżowe, które jest kluczowe dla uzyskania realnej sceny stereo. Ponadto, dźwięk dochodzący bezpośrednio do uszu z boków zamiast z przodu może zaburzać obraz dynamiki. Monitory wymagają więcej czynników zewnętrznych, takich jak adaptacja akustyczna pomieszczenia, wibroizolacja (doskonałym przykładem są świetne rozwiązanie wibroizolacyjne marki IsoAcustics, które potrafią wnieść odsłuch na wyższy poziom precyzji), standy oraz odpowiednie położenie. Jednak te dodatkowe wymagania odwdzięczają się przy finalnym efekcie dźwiękowym, oferując bardziej naturalne i precyzyjne brzmienie.

Słuchawki, praktycznie nie są w stanie zapewnić tego samego poziomu realizmu i przestrzenności co monitory odsłuchowe. W studiu muzycznym, monitory odsłuchowe, takie jak Eve Audio czy KRK Systems, odgrywają kluczową rolę, umożliwiając inżynierom dźwięku i producentom dokładne monitorowanie i miksowanie utworów. Brak wpływu akustyki pomieszczenia na słuchawki jest zaletą, ale również wadą, ponieważ nie pozwala na ocenę, jak dźwięk będzie brzmiał w różnych przestrzeniach.

Wybór między słuchawkami a monitorami zależy od specyficznych potrzeb i warunków pracy, ale dla najbardziej precyzyjnego i profesjonalnego odsłuchu, monitory odsłuchowe pozostają niezastąpione.

Dlatego, mimo że słuchawki mają swoje zalety i mogą być pomocne w pewnych sytuacjach, to w kontekście pełnej produkcji muzycznej i dokładnego miksowania, monitory studyjne są nieocenione. Zapewniają one nie tylko lepszą jakość dźwięku, ale także bardziej realistyczne odwzorowanie przestrzeni.

Które monitory wybrać?

Jeśli już posiadasz wiedzę na temat monitorów odsłuchowych i planujesz wybór do swojego studia, powinieneś zwrócić uwagę na ofertę firm takich jak Eve Audio i KRK Systems. Oba producenci są znani z tworzenia wysokiej jakości monitorów dźwiękowych, które spełniają oczekiwania zarówno profesjonalistów, jak i hobbystów. KRK Systems wyróżnia się szczególną dbałością o jakość przetworników z kevlaru, solidną konstrukcją obudowy, czy zaawansowanym procesorem DSP co przekłada się na precyzyjną reprodukcję dźwięku bez zniekształceń. Z kolei monitory Eve Audio są cenione za innowacyjne podejście do akustyki pomieszczeń ich procesory DSP umożliwiają dokładne dopasowanie dźwięku do różnych warunków studia, na podkreślenie zasługują również tweetery AMT które pozwalają na znacznie szybszy ruch membrany w porównaniu do tradycyjnych tweeterów. Dodatkowo funkcja Smart Knob na froncie odsłuchów EVE Audio sprawia, że są bardzo wygodne w użytkowaniu. Bez względu na wybór, zarówno KRK Systems, jak i Eve Audio stanowią solidną inwestycję w sprzęt studyjny który wesprze Cię w profesjonalnym tworzeniu muzyki.

Seria KRK Classic

• 

  KRK Classic 5 Monitor Pack

• 

  KRK Classic 5

  649,00 zł

• 

  KRK Classic 7

  849,00 zł

• 

  KRK Classic 8

  1049,00 zł

Seria KRK ROKIT G5

• 

  KRK ROKIT 5 G5

• 

  KRK ROKIT 7 G5

• 

  KRK ROKIT 8 G5

Monitory odsłuchowe EVE Audio

• 

  EVE Audio SC204

  1290,00 zł

• 

  EVE Audio SC205

  1590,00 zł

• 

  EVE Audio SC207

  2300,00 zł

• 

  EVE Audio SC208

  3090,00 zł

• 

  EVE Audio SC2070

  5290,00 zł

• 

  EVE Audio SC305

  3590,00 zł

• 

  EVE Audio SC307

  4490,00 zł

• 

  EVE Audio SC3070

  7800,00 zł

• 

  EVE Audio SC4070

  10690,00 zł

• 

  EVE Audio SC3010

  13990,00 zł

• 

  EVE Audio SC3012

  17990,00 zł

• 

  EVE Audio SC204

  1290,00 zł

• 

  EVE Audio SC205

  1590,00 zł

• 

  EVE Audio SC207

  2300,00 zł

• 

  EVE Audio SC208

  3090,00 zł

• 

  EVE Audio SC2070

  5290,00 zł

• 

  EVE Audio SC305

  3590,00 zł

• 

  EVE Audio SC307

  4490,00 zł

• 

  EVE Audio SC3070

  7800,00 zł

• 

  EVE Audio SC4070

  10690,00 zł

• 

  EVE Audio SC3010

  13990,00 zł

• 

  EVE Audio SC3012

  17990,00 zł

A może mobilne monitory odsłuchowe?

• 

  KRK GoAux 3

• 

  KRK GoAux 4

• 

  EVE Audio SC203

  2150,00 zł

Potrzebujesz subwoofera?

• 

  KRK S8.4

  1550,00 zł

• 

  KRK S10.4

  1950,00 zł

• 

  KRK S12.4

  4090,00 zł

• 

  EVE Audio TS107

  2390,00 zł

• 

  EVE Audio TS108

  3190,00 zł

• 

  EVE Audio TS110

  3890,00 zł

• 

  EVE Audio TS112

  5590,00 zł

• 

  KRK S8.4

  1550,00 zł

• 

  KRK S10.4

  1950,00 zł

• 

  KRK S12.4

  4090,00 zł

• 

  EVE Audio TS107

  2390,00 zł

• 

  EVE Audio TS108

  3190,00 zł

• 

  EVE Audio TS110

  3890,00 zł

• 

  EVE Audio TS112

  5590,00 zł

Przedstawiamy ABC mikrofonów, czyli wszystko co warto wiedzieć o mikrofonach, ich konstrukcji, charakterystykach, filtrach, padach, zasilaniu phantom, efekcie zbliżeniowym, czy o dobrych praktykach użytkowania.

W skład portfolio Audiotech wchodzą dwie marki, Sontronics oraz LEWITT.

Sontronics czyli brytyjski producent produkujący wysokiej klasy mikrofonów. To, co wyróżnia ich, to pasja do mikrofonów, świetne brzmienie, fakt iż konstrukcje są projektowane przez twórcę marki - Trevora Coleya - i wykonywane w Wielkiej Brytanii. Warto też podkreślić dożywotnią gwarancję co jest ewenementem. Dlatego też korzystanie z mikrofonów Sontronics to dożywotnia satysfakcja! 

LEWITT to firma założona w 2009 roku przez Romana Perschona, od początku miała na celu zmianę status quo w projektowaniu mikrofonów. Dziś, z siedzibą w Wiedniu, LEWITT zatrudnia ponad 100 specjalistów z 20 różnych krajów.

LEWITT wyróżnia się na rynku mikrofonów, unikając kopiowania modeli ze „złotej ery muzyki”, która miała miejsce ponad 40 lat temu. Zamiast tego, austriacka firma koncentruje się na bezpośrednich potrzebach użytkowników, tworząc innowacyjne mikrofony z wykorzystaniem precyzyjnych i nowoczesnych technologii.

W tym artykule przybliżymy terminy związane z mikrofonami na podstawie właśnie tej marki. Miłej lektury!

Mikrofon pojemnościowy to przetwornik działający na zasadzie przetwarzania energii fal dźwiękowych na sygnał elektryczny. W przypadku mikrofonu pojemnościowego w głowicy mikrofonu znajduje się kapsuła, która składa się z przedniej membrany i tylnej płyty z dołączonym przewodem elektrycznym. Membrana wykonana jest z bardzo cienkiej folii, zwykle Mylaru, pokrytej warstwą złota. Kiedy fala dźwiękowa ze źródła dociera do kapsuły, cienka membrana porusza się. Wynikające z tego zmiany wartości elektrycznej (lub też pojemności w kondensatorze) są przekazywane przewodem z kapsuły do elektroniki wewnątrz mikrofonu. W tym momencie bardzo słaby sygnał z kapsuły jest wzmacniany przez elementy w wewnętrznym obwodzie mikrofonu.

Mikrofony pojemnościowe są niezwykle czułe, dzięki czemu mogą szybko i dokładnie uchwycić dźwięk. Ich szerokie pasmo przenoszenia umożliwia im tworzenie bardzo naturalnych nagrań, które są wierne oryginalnemu dźwiękowi. Z tych powodów mikrofony pojemnościowe są najczęściej używane w studiach nagraniowych i innych profesjonalnych zastosowaniach, w których absolutna dokładność ma kluczowe znaczenie.

Niektóre mikrofony pojemnościowe wykorzystują dwie kapsuły ustawione tyłem do siebie, aby umożliwić mikrofonowi zbieranie dźwięku z 360° wokół niego. Zmiana sposobu, w jaki połączenie dwóch kapsuł odbiera dźwięk ze wszystkich stron, oznacza, że można zastosować wiele charakterystyk. Więcej o charakterystykach mikrofonów dowiesz się w dalszej części artykułu.

Mikrofony pojemnościowe LEWITT:

Mikrofony pojemnościowe Sontronics:

Kapsuła wewnątrz głowicy mikrofonu dynamicznego również zawiera membranę, jednak ta jest przymocowana do maleńkiej miedzianej cewki umieszczonej w polu magnesu. Kiedy fale dźwiękowe docierają do membrany, wibruje i porusza cewkę, tworząc w ten sposób zmienny prąd w polu elektromagnetycznym. Chociaż cewka jest malutka, jej masa powoduje, że kapsuła w mikrofonie dynamicznym reaguje wolniej niż w mikrofonie pojemnościowym i dlatego nie rejestruje tak wielu subtelnych szczegółów, zwłaszcza w najwyższych i najniższych częstotliwościach.

Niektóre mikrofony dynamiczne wykorzystują magnesy o niskiej sile, co oznacza, że mają słabą czułość i niski poziom wyjściowy, przez co mogą brzmieć "nudno". Będziesz także potrzebował dużo dodatkowego wzmocnienia, aby uzyskać użyteczny sygnał. Jednak wszystkie dynamiczne kapsuły mikrofonowe Sontronics wykorzystują magnesy neodymowe o dużej mocy, które poprawiają nie tylko czułość, ale także pasmo przenoszenia.

LEWITT w swoich mikrofonach dynamicznych również wykorzystuje magnesy neodymowe, co jest standardem w nowoczesnych konstrukcjach mikrofonów wysokiej jakości. Magnesy neodymowe są cenione za ich dużą siłę magnetyczną w stosunku do rozmiaru, co pozwala na uzyskanie wyższej czułości, lepszego pasma przenoszenia i bardziej szczegółowego dźwięku w porównaniu do mikrofonów z tradycyjnymi magnesami o niższej mocy, takimi jak magnesy ceramiczne czy alnico stosowane w starszych modelach.

Na przykład w modelach takich jak MTP 840 DM czy MTP 440 DM, LEWITT stosuje wysokiej jakości dynamiczne kapsuły z magnesami neodymowymi, co przekłada się na jasny, żywy dźwięk i dobrą czułość, nawet w wymagających zastosowaniach scenicznych. W przypadku MTP 840 DM dodatkowo wprowadzono tryb aktywny (Active Mode), który wykorzystuje zasilanie phantom do zwiększenia czułości o 12 dB, co jeszcze bardziej poprawia poziom wyjściowy i dynamikę sygnału. To rozwiązanie jest unikalne i pokazuje, że LEWITT łączy nowoczesne technologie z zaletami magnesów neodymowych, aby uniknąć "nudnego" brzmienia i konieczności nadmiernego wzmocnienia.

Mikrofony dynamiczne są zwykle bardziej solidne niż mikrofony pojemnościowe lub wstęgowe, dzięki czemu są znacznie mniej podatne na przypadkowe uszkodzenia. Często są zaprojektowane tak, aby zapewniać wysoki poziom sygnału przed wystąpieniem sprzężenia. Te czynniki doprowadziły do tego, że mikrofony dynamiczne są często używane do wokali scenicznych, głośnych źródeł instrumentalnych i wielu innych zastosowań wzmacniających dźwięk na żywo.

Mikrofony dynamiczne LEWITT:

Mikrofony dynamiczne Sontronics:

Mikrofon lampowy najczęściej odnosi się do mikrofonu pojemnościowego, który wykorzystuje małą lampę próżniową w swojej elektronice wzmacniającej. Lampa próżniowa to element elektroniczny, który w latach pięćdziesiątych został zastąpiony tranzystorem „półprzewodnikowym”. W porównaniu z lampą, tranzystor został opracowany jako znacznie bardziej niezawodny komponent, które można było konsekwentnie i dokładnie produkować masowo w ogromnych ilościach. Jednak pomimo ulepszeń i wydajności wprowadzonych przez tranzystor, lampa próżniowa nadal utrzymuje swoje miejsce w sercach wielu audiofili, dzięki pewnym bardzo specyficznym cechom.

Jedną z kluczowych cech lampy próżniowej jest dodanie zniekształceń harmonicznych do sygnału. To nie jest przester typu „heavy metal overdrive”, ale coś bardzo subtelnego, delikatnego i bardzo przyjemnego dla ludzkiego ucha. Poddane wysokim poziomom ciśnienia akustycznego (SPL), lampy próżniowe wykazują naturalną kompresję, przez co sygnał wyjściowy jest pełen energii i balansu tonalnego. Często wydaje się, że pasmo przenoszenia niskich częstotliwości jest bardziej uwypuklone niż wyższych częstotliwości, co prowadzi do opisania mikrofonów lampowych jako „ciepłych”.

Warto zauważyć, że większość kultowych i najbardziej pożądanych studyjnych mikrofonów pojemnościowych w stylu vintage to w większości modele lampowe, dlatego nie ma wątpliwości, że istnieje również pewien stopień nostalgii, który nadal wpływa na popularność lampy próżniowej. Ponieważ lampy próżniowe do działania wymagają zasilaczy wysokonapięciowych, naturalnie zwiększa to poziom „szumu własnego” mikrofonu, co jest bardzo częstym problemem związanym z zabytkowymi mikrofonami lampowymi. Jednak wysokiej jakości nowoczesne obwody elektroniczne, których Sontronics używa zarówno w mikrofonie Aria, jak i Mercury, są fachowo zaprojektowane, aby zapewnić klasyczne brzmienie lampy próżniowej, ale z minimalnym szumem własnym.

LEWITT stosuje ręcznie wyselekcjonowane lampy, co zapewnia wysoką jakość i spójność brzmienia. W przeciwieństwie do vintage’owych mikrofonów, gdzie lampy mogą być podatne na nierówności produkcyjne czy starzenie, nowoczesne podejście LEWITT optymalizuje ich działanie, co przekłada się na  najniższy w branży poziom szumu i wysoką niezawodność.

 

Lampa próżniowa ma skończoną żywotność i będzie wymagała wymiany. Jeśli mikrofon zacznie wykazywać wyższy szum lub jego odpowiedź zmieni się w jakikolwiek sposób, może to być właśnie moment na wymianę.

Mikrofony lampowe LEWITT:

Mikrofony lampowe Sontronics:

Mikrofon wstęgowy to inny rodzaj mikrofonu dynamicznego, ale zamiast cewki przymocowanej do membrany zawiera mikroskopijnie cienką, pofałdowaną wstęgę (najczęściej aluminiową), która jest zawieszona w polu magnetycznym. Zwykle mikrofon wstęgowy jest otwarty na dźwięk z przodu i z tyłu, dając charakterystykę ósemkową lub dwukierunkową.

Mikrofony wstęgowe mają bardzo specyficzną charakterystykę częstotliwościową bezpośrednio związaną z masą aluminiowej wstęgi i jej niezdolnością do oscylacji przy bardzo wysokich częstotliwościach. W związku z tym pasmo przenoszenia wysokich częstotliwości ma tendencję do wycofywania się dość wcześnie w widmie audio, zwykle około 7 kHz. Ten charakter sprawia, że mikrofony wstęgowe doskonale nadają się do użytku z instrumentami akustycznymi (takimi jak skrzypce lub flet) ze względu na ograniczoną zdolność mikrofonu do odtwarzania wielu częstotliwości otoczenia lub odbitych, zapewniając bardzo autentyczny, „naturalny” efekt.

Mikrofony wstęgowe są szczególnie dobre do nagrywania wzmacniaczy do gitar elektrycznych, ponieważ moc wyjściowa głośników i charakterystyka częstotliwościowa mikrofonu są ściśle dopasowane. Z biegiem czasu mikrofony wstęgowe zyskały reputację wyjątkowo delikatnych i historycznie nie zaleca się używania ich z bardzo głośnymi lub niskimi źródłami dźwięku. Ich niska czułość i słabe poziomy wyjściowe oznaczały, że do osiągnięcia rozsądnego poziomu wyjściowego wymagane były wysokie poziomy wzmocnienia, co prowadziło do trudności w osiągnięciu odpowiedniego stosunku sygnału do szumu. Jednak mikrofony wstęgowe Sontronics SIGMA 2, DELTA 2 i APOLLO 2 rozwiązują i eliminują te problemy poprzez dodanie 48-woltowego obwodu przedwzmacniającego, co zapewnia im znacznie wyższy poziom czułości i możliwość odtwarzania stabilnych oraz spójnych wyników bez problemów z szumami mikrofonów wstęgowych.

Aluminiowa wstęga użyta do wykonania każdej kapsuły Sontronics jest wykonana z jednego z materiałów o najniższej masie, zapewniając zarówno wiodące w swojej klasie pasmo przenoszenia, jak i bardzo wysoką czułość wyjściową. Co więcej, te trzy mikrofony, szczególnie DELTA 2, zostały zaprojektowane tak, aby wytrzymać codzienne użytkowanie zarówno w studiu, jak i na żywo. Należy zauważyć, że sama wstęga, podobnie jak opony w samochodzie, będzie się z czasem zużywała, ostatecznie rozciągając się poza użyteczne granice i wymagając niezbędnej wymiany.

Mikrofony wstęgowe Sontronics:

Charakterystyki mikrofonów

KARDIOIDALNA

 

Kardioidalny wzór przechwytuje dźwięk ze źródła, na które jest skierowany, ale oferuje również stopniowe odrzucanie dźwięków z boku i bardzo mały wpływ dźwięków z tyłu. Przedstawiona na wykresie reakcja odbioru przypomina kształt serca, stąd „kardioidalna”, ale czasem nazywa się ją również nerkową. Mikrofony kardioidalne są idealne do nagrywania wokali i słów mówionych, gitary, fortepianu, wzmacniacza gitarowego, smyczków i innych instrumentów. Charakterystyka ta cechuje się również silnym efektem zbliżeniowym (patrz niżej), który może być wykorzystywany przez lektorów.

DOOKÓLNA

 

Charakterystyka dookólna, czy też wszechkierunkowa odbiera dźwięk równomiernie ze wszystkich kierunków. Ta charakterystyka jest przydatna do nagrywania grup, zespołów i chórów, do używania jako overhead na dużym instrumencie, takim jak fortepian lub zestaw perkusyjny, a także do uchwycenia naturalnej atmosfery pomieszczenia lub dowolnej innej przestrzeni. 

ÓSEMKOWA

 

Innym typowym wzorem jest ósemka, która reaguje na dźwięk dochodzący z przodu i z tyłu mikrofonu z całkowitym odrzuceniem po bokach. Pojedynczy mikrofon ósemkowy może zapewnić bardzo intymną reprodukcję śpiewanego wokalu lub instrumentów solowych, a także do użytku w zastosowaniach stereo, w których krytyczne jest odrzucenie dźwięku i szumów poza osią. Mikrofon ósemkowy może być używany w połączeniu z mikrofonem kardioidalnym w technice stereo mid-side.

Kontrolując napięcie i znoszenie się fazy w kapsule, możliwe jest tworzenie innych rodzajów charakterystyk, takich jak subkardioidalny, hiperkardioidalny i superkardioidalny.

HIPERKARDIOIDALNA

 Znajdując się między kardioidą a ósemką, hiperkardioida zapewnia dobre tłumienie boczne i bardziej płaską charakterystykę częstotliwościową (w porównaniu ze zwykłą kardioidą), mając jednocześnie niską wrażliwość na dźwięki dochodzące z tyłu mikrofonu. Użyj tego wzorca, jeśli potrzebujesz większego skupienia się na konkretnym źródle, takim jak nagrywanie hi-hatu w zestawie perkusyjnym lub skrzypiec w kwartecie smyczkowym.

SUBKARDIOIDALNA

Znajdując się gdzieś pomiędzy kardioidą a charakterystyką dookólną, subkardioidalny wzór zmniejsza poziom efektu zbliżeniowego (patrz poniżej), jednocześnie utrzymując doskonałe odrzucanie poza osią. Ten wzorzec jest przydatny, jeśli wokalista ma zwyczaj poruszania się podczas śpiewania, utrzymując sygnał tak skupiony i nieprzerwany, jak to tylko możliwe.

SUPERKARDIOIDALNA

Ten wzór jest powiązany zarówno z kardioidą, jak i hiperkardioidą, ale ma jeszcze ściślejszy odbiór z większym odrzuceniem po bokach i niewielkim odbiorem z tyłu. Jest idealny do użytku na scenie, ponieważ zapewnia również doskonałe odrzucanie sprzężeń. Ten wzór znajdziesz w kapsule używanej w mikrofonach dynamicznych Sontronics: Podcast Pro, Solo, Halo i Corona.

EFEKT ZBLIŻENIOWY

Często mówiąc o umieszczeniu mikrofonu, usłyszysz termin „efekt zbliżeniowy”. Jest to zjawisko, którego doświadczasz, gdy mikrofon o charakterystyce kardioidalnej jest przesuwany bliżej źródła dźwięku (lub gdy źródło zbliża się do mikrofonu), a jego odpowiedź basowa wzrasta. Podczas nagrywania wokali, wokalista może zbliżyć się do mikrofonu i uzyskać bogatszy, bardziej intensywny dźwięk. Jest to również klasyczna technika dla lektorów, aby brzmieć głębiej i bardziej intymnie. Jeśli odczuwasz zbyt duży efekt zbliżeniowy, ale nie chcesz zmieniać pozycji mikrofonu, możesz skorzystać z filtru górnoprzepustowego mikrofonu (patrz poniżej), który można znaleźć w większości mikrofonów pojemnościowych Sontronics lub wykorzystać technologię AURA którą znajdziesz w mikrofonie LEWITT RAY. To jak autofocus na Twój głos.

PAD & FILTR

Ponieważ instrumenty i głosy mogą bardzo różnić się charakterem (podobnie jak metody, za pomocą których można je uchwycić), musisz być elastyczny. Aby mikrofony LEWITT i Sontronics były tak wszechstronne, jak to tylko możliwe i aby pomóc ci uzyskać najlepsze możliwe nagrania za każdym razem, większość mikrofonów Sontronics oraz LEWITT posiada filtry i tłumienie (pady) lub elementy sterujące padami.

FILTR DOLNOZAPOROWY

Filtr dolnozaporowy (lub górnoprzepustowy) ogranicza emisję niższych częstotliwości przechwytywanych przez mikrofon. Jak wspomniano powyżej, jest to szczególnie przydatne, gdy efekt zbliżeniowy może nie być pożądany lub gdy są wychwytywane dźwięki o niskiej częstotliwości, takie jak wibracje statywu lub odległy szum uliczny. Jest to również bardzo przydatne, gdy źródło dźwięku ma niewielką lub niską częstotliwość wyjściową. W takim przypadku można włączyć filtr, aby dodać definicji nagraniu, jednocześnie ograniczając niepożądane szumy.

STEROWANIE TŁUMIENIEM / PADEM

Przełącznik pad służy do tłumienia (lub zmniejszania) czułości mikrofonu o określoną liczbę decybeli (zwykle -10 lub -20 dB). Jest to bardzo przydatne podczas nagrywania głośnego źródła dźwięku (na przykład trąbki granej bezpośrednio przy mikrofonie), które mogłoby przeciążyć wrażliwą wewnętrzną elektronikę i spowodować nieprzyjemne zniekształcenia. W takim przypadku pad można włączyć, aby zmniejszyć poziom dźwięku przechwytywanego przez mikrofon, jednocześnie pozwalając mu na wychwycenie i odtworzenie charakterystyki instrumentu.

ZASILANIE PHANTOM

Każdy mikrofon z aktywnym obwodem elektronicznym (w tym wszystkie mikrofony pojemnościowe i wstęgowe firmy Sontronics) będzie wymagał przesłania prądu stałego do mikrofonu przez trzeci pin kabla XLR.

Większość interfejsów audio, kart dźwiękowych, profesjonalnych rejestratorów i mikserów oferuje opcję zasilania fantomowego, zwykle przez przełącznik oznaczony jako 48 V (nawet jeśli niektóre interfejsy nie dostarczają nawet połowy tego napięcia!).

Jeśli używasz mikrofonu pojemnościowego lub wstęgowego marki Sontronics, po prostu upewnij się, że zasilanie phantom jest włączone, aby wewnętrzny obwód mikrofonu był zasilany, a mikrofon działał idealnie!

Mikrofony Sontronics Aria i Mercury, a także LEWITT Pure Tube, LCT 940 i LCT 1040 są dostarczane z własnym zasilaniem i nie wymagają zasilania phantom. Upewnij się, że urządzenie ma wyłączone zasilanie phantom podczas korzystania z tych mikrofonów, aby nie zaszkodzić ich wewnętrznej elektronice.

PIELĘGNACJA I CZYSZCZENIE

Teraz bez względu na to, ile mikrofonów masz w swojej konfiguracji, ważne jest higiena pracy, aby nadal działały z pełnym potencjałem tak długo, jak to możliwe.

Nabierz zwyczaju wycierania mikrofonu czystą, suchą szmatką po każdej sesji.

Kwas z twoich odcisków palców może zacząć wchłaniać się w powierzchnię korpusu mikrofonu, prowadząc do korozji, więc regularne czyszczenie mikrofonu za każdym razem, gdy będziesz dotykać mikrofonu, zapobiegnie temu zjawisku.

Kurz i brud mogą osadzać się na delikatnej powierzchni kapsuły, która jest tak mikroskopijnie cienka, że nie da się jej wyczyścić. Nagromadzenie brudu i wysuszonej wilgoci może zatrzymać reakcję kapsuły na nadchodzące fale dźwiękowe i doprowadzić do przytłumionego lub rozmytego dźwięku.

Pomiędzy sesjami trzymaj mikrofon przykryty, aby chronić go przed kurzem w powietrzu, i zawsze używaj pop filtra podczas nagrywania wokali, aby zmniejszyć ilość wilgoci dostającej się do mikrofonu.

Podobnie jak w przypadku każdego sprzętu elektronicznego, należy zrobić wszystko, aby chronić swój mikrofon przed ekstremalnymi temperaturami i wilgocią.

Używanie zimnego mikrofonu (np. w zimnym pomieszczeniu lub przyniesionego do studia po transporcie zimą) do nagrywania wokali spowoduje kondensację na korpusie mikrofonu i elektronice wewnątrz, co może prowadzić do korozji, uszkodzenia kapsuły i zwarcia.

Zapoznaj się z pełną ofertą mikrofonów Sontronics!

KLIKNIJ TUTAJ!

Zapoznaj się z pełną ofertą mikrofonów LEWITT!

KLIKNIJ TUTAJ!

Studyjny outboard analogowy - czym jest?

Jest to zestaw urządzeń analogowych, w który wyposażone jest studio nagraniowe. Stosowany jest w celu rozszerzenia możliwości, z których może skorzystać realizator podczas swojej pracy w studiu. Dzięki takiemu rozwiązaniu jesteśmy w stanie ustawić fizycznie procesory i efekty, które znamy pod postacią wtyczek VST w programie DAW.

Co składa się na outboard studyjny?

Na pokładzie outboard’u znajdują się najczęściej urządzenia takie jak: przedwzmacniacze, procesory dynamiczne, efekty, korektory, sumatory, czy krosownice. Każde z urządzeń ma inne zadanie, ale wszystkie mają wspólny cel. Jest nim profesjonalne i satysfakcjonujące brzmienie!

Przedwzmacniacze

Potocznie zwane preampami (ang. preamplifier) są odpowiedzialne za wzmocnienie sygnału z niskiego poziomu napięciowego generowanego przez mikrofon, do poziomu napięcia liniowego, na którym pracują wszystkie pozostałe urządzenia w studiu. Z tego właśnie powodu, przedwzmacniacze muszą być pierwszym urządzeniem w naszym zestawie, które napotka sygnał.

Preampy mogą być dodatkowo wyposażone w filtry typu low-cut, czy przycisk do zasilania Phantom +48V, którego do swojego działania wymagają mikrofony pojemnościowe. W ofercie Audiotech, znajdują się preampy takich marek jak: WesAudio, Elysia, Heritage Audio, Focusrite, czy Avalon.

Procesory dynamiczne

Pod tym pojęciem kryją się wszelkie urządzenia wpływające bezpośrednio na amplitudę sygnału audio. Pozwalają okiełznać sygnał pod względem dynamiki czy występujących przesłuchów, ale także mogą pomóc w kreowaniu specyficznego charakteru danego materiału dźwiękowego. Istnieje kilka typów procesorów dynamicznych, a każdy z nich cechuje się innym sposobem działania i użycia. Możemy wymienić: kompresory, bramki szumów, limitery, a także compandory i expandery.

Korektory

Są to urządzenia odpowiedzialne za kontrolę poszczególnych częstotliwości dźwięku. Dzięki nim możemy zmienić charakterystykę brzmieniową sygnału, poprzez wzmacnianie lub tłumienie wybranego pasma. Stosuje się je w celu dopasowania brzmienia do realizowanego miksu i wyeliminowania rezonansów. Korektory dzielimy na parametryczne (np. WesAudio _HYPERION) i graficzne (np. Heritage Audio MOTORCITY EQualizer).

Efekty

Czyli urządzenia takie jak: pogłosy, delay’e, czy chorus’y. Ich zadaniem jest wpłynięcie na sposób w jaki odbieramy sygnał. Dodają przestrzeń i opóźnienia oraz modulują dźwięk, aby sprawić wrażenie pełniejszego brzmienia.

Niekiedy są konstruowane w formie jednego urządzenia zwanego multiefektem. Takie rozwiązanie oszczędza miejsce w studyjnym racku i pozwala na skonfigurowanie wielu efektów jednocześnie. Zazwyczaj prowadzi się do nich sygnał w trybie wysyłki i powrotu, aby jedno urządzenie mogło być wykorzystane do obsługi wielu ścieżek jednocześnie.

System 500

Urządzenia z systemu 500 charakteryzują się odmiennymi wymiarami od standardowych urządzeń analogowych. Są to moduły montowane w przeznaczonych do tego obudowach rackowych z serii 500, zawierających specjalne sloty szynowe. Wyposażone są w analogowe wejścia i wyjścia, a niekiedy też w cyfrowe złącza ADAT, dzięki którym możemy rozszerzyć możliwości naszego interfejsu audio, łącząc oba urządzenia.

W produktach marki Heritage Audio, każdy slot posiada oddzielne izolowane zasilanie. Ogranicza to ryzyko spadku jakości sygnału z powodu wadliwego, lub bardziej wymagającego modułu w łańcuchu. Marka dostarcza nam również możliwość łączenia ze sobą modułów za pomocą przycisków na tylnym panelu, dzięki czemu ograniczamy ilość kabli w naszym studiu.

Również polska firma WesAudio ma w swojej ofercie rack _TITAN, który nie dość, że pozwala na umieszczenie modułów w formacie 500, to jeszcze pozwala na kontrolę modułów marki WesAudio z pozycji DAW za pomocą wtyczek, dzięki połączeniu USB!

Sumatory

To miksery analogowe mające za zadanie zsumować wszystkie sygnały do szyny master. Dają możliwość kontroli poziomu głośności sygnału, ustawienia jego panoramy w miksie, zmute’owanie kanału, czy zainsertowania procesora w torze sygnałowym. Niektóre sumatory umożliwiają również wysłanie sygnału na dodatkowe wyjścia AUX, w trybie pre lub post fader.

Krosownice

Są to specjalne panele, które pozwalają na znacznie sprawniejsze łączenie ze sobą wszystkich powyższych urządzeń. Posiadają na froncie najczęściej dwa rzędy gniazd, dzięki którym możemy w prosty sposób prowadzić sygnał przez kolejne elementy outboardu. Oszczędzają plątaniny kabli i wchodzenia w trudno dostępne miejsca, dzięki czemu możemy zająć się realizacją swojego projektu.

Channel strip

Jak sama nazwa wskazuje to swoiste tory kanałowe (sygnałowe), czyli całe łańcuchy elementów połączonych w jedną całość. Może to być np. przedwzmacniacz + korektor + kompresor. Dzięki temu w jednym urządzeniu można mieć kilka elementów realizujących określone cele. Przykładem takiego urządzenia jest Britstrip od Heritage Audio.

Hybryda analogowego przetwarzania z cyfrową kontrolą

Firma WesAudio oferuje urządzenia analogowe z możliwością cyfrowej kontroli ich parametrów. Urządzenia tej marki z serii NG (Next Generation) mogą być połączone z komputerem za pomocą kabla USB i sterowane poprzez wtyczkę VST na pokładzie programu DAW. Umożliwia nam to pracę w środowisku software, zachowując analogowy sposób przetwarzania sygnału.

Czym jest stage piano?

Stage piano, czyli sceniczne pianino cyfrowe, to instrument klawiszowy wyposażony (w przeciwieństwie do klawiatury MIDI) w swoje własne brzmienie. Z racji zastosowania jest zdecydowanie bardziej mobilny i przygotowany do transportu dzięki niewielkiej obudowie. Mniejszy rozmiar nie przeszkadza mu jednak w wiarygodnym odwzorowaniu gry na prawdziwym pianinie akustycznym. To doskonałe rozwiązanie dla początkujących pianistów, z uwagi na znacznie niższą cenę i brak konieczności serwisowania oraz strojenia instrumentu.  Jako Audiotech posiadamy w swojej ofercie serię stage piano „Numa” - włoskiej marki Studiologic, należącej do jednego z najbardziej uznanych producentów instrumentów klawiszowych na świecie - firmy FATAR.

Rodzaje klawiatur stage piano

Niezwykle istotną częścią pianin cyfrowych, jest rodzaj klawiatury. Na rynku znajdziemy stage piano z klawiaturami synth-action, ważonymi, półważonymi oraz młoteczkowymi. Poniżej znajdziecie krótką charakterystykę każdego z tych typów. Klawiatura synth-action, tzw. syntezatorowa cechuje się lekkimi, plastikowymi klawiszami z przyczepionymi sprężynami, które nie stawiają praktycznie żadnego oporu podczas gry. Jest to jeden z najpopularniejszych typów klawiszy wybieranych przez początkujących muzyków. Powodem jest niska cena oraz duża lekkości gry, którą oferują. Nazwa klawiatury synth-action wynika z faktu, że jest ona wykorzystywana w większości syntezatorów. Klawiatury ważone są rozwiązaniem zaawansowanym. Do klawiszy dołączone są mocniejsze sprężyny oraz specjalne ciężarki, mające za zadanie przybliżyć sposób gry z jakiego znane są instrumenty akustyczne. Klawiatura taka stawia już większy opór, dzięki czemu możliwe jest lepsze kontrolowanie dynamiki gry. System taki znajdziemy w instrumentach Studiologic Numa X Piano 73 i 88. Kompromisem pomiędzy klawiaturami ważonymi, a synth-action, są klawiatury półważone. Stosuje się w nich lżejsze ciężarki i sprężyny, jednak w dalszym ciągu jest obecny opór podczas gry. Klawiatura tego typu znajduje się w instrumentach Numa Compact 2 i Numa Compact 2x. Najbardziej zbliżoną klawiaturą do instrumentów akustycznych jest klawiatura młoteczkowa, którą znajdziesz w Studiologic Numa X Piano GT. Zamiast ciężarków i sprężyn, obecne są młoteczki sterujące pracą klawiszy. Klawiatury te są najczęściej wybieranym rodzajem przez profesjonalnych pianistów. Ze względu na najbardziej skomplikowany mechanizm wykonania, są też najdroższym z dostępnych rozwiązań. Warto również zwrócić uwagę na to, czy klawiatura jest dynamiczna. O ile przy trzech ostatnich typach klawiatur, raczej nie spotkamy się z takim problemem, o tyle niektóre klawiatury syntezatorowe mogą nie reagować na siłę nacisku. Działanie klawiszy polega wtedy na zasadzie włącznika on/off co sprawia, że zagrany dźwięk będzie zawsze o takiej samej głośności – niezależnie czy zagramy go mocno, czy delikatnie.

Rozmiary klawiatur

Pełnowymiarowe klawiatury stage piano posiadają 88 klawiszy. Producenci oferują także modele z mniejszą ilością, taką jak 73, czy 61 klawiszy. Okrojone wersje mogą posiadać dodatkowe przyciski, dzięki którym możliwa jest zmiana zakresu oktaw obejmowanych przez klawiaturę. Pozwala to grać całym zakresem dźwięków instrumentu na mniejszej ilości klawiszy.

Funkcje stage piano

W zależności od modelu pianina cyfrowego, możemy się spotkać z dodatkowymi funkcjami instrumentu, takimi jak:  Aftertouch – czułość pianina na docisk wciśniętego już klawisza. Funkcja ta umożliwia np. na uzyskanie efektu wibrato zagranego dźwięku, bądź jego silniejsze zaakcentowanie. Mod wheel – pokrętło, odpowiedzialne za modulację zagranych dźwięków. Pitch wheel – pokrętło, za pomocą którego możemy płynnie zmieniać wysokość zagranego dźwięku. Sound banks – dodatkowe banki brzmień instrumentów, takich jak elektryczne pianino, organy, czy nawet gitara. Audio over USB – dzięki wbudowanemu w instrument interfejsowi audio, możliwe jest przesłanie do komputera lub innego urządzenia, cyfrowego sygnału za pośrednictwem kabla USB – pomijając zewnętrzny interfejs oraz kable instrumentalne. Sekcja efektów Equalizer

Akcesoria stage piano

Na rynku dostępne są także dedykowane do pianin cyfrowych akcesoria. Wśród nich znajdziecie: pedały sustain, pozwalające na przedłużenie wybrzmienia zagranego dźwięku, pokrowce, statywy, czy pulpity na nuty.

Czym jest sampler?

Sampler to instrument muzyczny, odtwarzający wcześniej nagrane próbki dźwiękowe (sample), lub pozwalający je nagrać w czasie rzeczywistym. Pozwala także na kreatywne przekształcanie próbek i tworzenie na ich podstawie pełnych kompozycji. Samplery często łączone są z wbudowanymi efektami i sekwencerami, co potrafi uczynić je rozbudowanymi stacjami roboczymi do produkcji muzycznej. Obecnie występują także pod postacią wtyczek do programów DAW.

Krótka historia samplerów

Pierwszym analogowym samplerem był Melotron M400, wyprodukowany w 1963 roku przez angielską firmę Streetly Electronics. Wykorzystywany był przez wielu twórców przełomu lat 60 i 70 - wśród nich znalazł się także Czesław Niemen. Melotron był bardzo drogi i skomplikowany w obsłudze z powodu licznych mechanizmów taśmowych, które należało regularnie wymieniać.

Kolejnym urządzeniem, będącym pierwszym komercyjnie dostępnym samplerem syntezatorowym był Computer Music Melodian, zbudowany przez Harryego Mendella i Dana Corena w 1976 roku. Od tego momentu samplery zaczęły zyskiwać popularność na rynku instrumentów muzycznych.

Firmą, która silnie odznaczyła się w tworzeniu samplerów było AKAI Professional i ich seria MPC (pierwotnie MIDI Production Center, a dziś – Music Production Center). Pierwszym urządzeniem japońskiego producenta było MPC60 wypuszczone w 1988 roku, które podbiło serca producentów hip-hopu. Seria MPC wywarła silny wpływ na dalszy rozwój kompletnych stacji roboczych do produkcji muzycznej, znanych dziś jako grooveboxy.

Funkcje samplerów

Pady i klawisze

Samplery wyposażone są w klawisze lub pady wyzwalające przypisane do nich próbki. Przyciski te są najczęściej dynamiczne, dzięki czemu w zależności od siły uderzenia próbka będzie zagrana z odpowiednią głośnością. Daje to użytkownikowi dużą możliwość ekspresji podczas grania. W niektórych urządzeniach (np. Novation Circuit Rhythm, Novation Circuit Tracks), przyciski są dodatkowo podświetlane w kolorach RGB. Niektóre nietypowe rozwiązania jak np. teenage engineering OP-1, OP-Z, czy kieszonkowe Pocekt Operatory mają swoje oryginalne "klawisze" i przyciski wyzwalające.

Nagrywanie

Sampler oprócz odtwarzania przypisanych mu próbek, często umożliwia także ich nagranie. Wystarczy tylko podpiąć do niego mikrofon, bądź jeśli urządzenie to oferuje – skorzystać z wbudowanego, wcisnąć record i… nagrywać!

Edycja

Po nagraniu interesującej nas próbki mamy także możliwość jej edycji. Samplery wyposażone są często w edytory obwiedni sygnału, pitch shifter, filtry, czy dodatkowe efekty. Możemy więc stworzyć swoją wymarzoną próbkę za pomocą jednego urządzenia.

Olbrzymimi możliwościami edycji sampli pochwalić się może OP-1 Field oraz OP-Z od teenage engineering.

Choke

Podczas nagrywania pętli perkusyjnych przydatną funkcją, oferowaną przez samplery będą Choke Groups. To tworzone przez użytkownika grupy sampli, w których jedna próbka kończy odtwarzanie drugiej. Jest to szczególnie pomocne przy nagrywaniu sampli otwartego i zamkniętego hi-hatu, ponieważ te dźwięki naturalnie na siebie wpływają i nie mogą grać jednocześnie.

Loop

Samplery umożliwiają zapętlanie nagranych loopów. Możemy stworzyć na przykład pętlę rytmiczną, składającą się z sampli perkusyjnych i tak naprawdę o niej zapomnieć – będzie odtwarzana dopóki opcja loop nie zostanie wyłączona. Możemy przechodzić w ten sposób do kolejnych instrumentów, tworząc kompletną kompozycję utworu.

Sekwencer

Na pokładzie samplerów znajdziemy też często funkcję sekwencera. Dzięki niej, możliwe jest wielokrotne odtwarzanie sekwencji próbek bez nagrywania pętli. Należy tylko zaznaczyć na padach miejsce, w którym ma być zagrany sampel. Sekwencer w każdej chwili umożliwia szybką edycję stworzonej sekwencji – wystarczy tylko zaznaczyć inne miejsce odtworzenia próbki. W przypadku funkcji loop, wymagane byłoby nagranie całej pętli od nowa. Niektóre sekwencery, jak np. w teenage engineering OP-Z, pozwalają także sekwencjonować światła po protokole DMX, video, czy fotografie!

Patterny

Zarówno pętle sampli jak i ich sekwencje, zapisywane są pod postacią tak zwanych patternów. Każdy z nich może być stworzony w różnych wariantach (inne progresje akordów, inny rytm perkusji) i zmieniany przez użytkownika podczas grania utworu, dzięki czemu ma on większą kontrolę nad jego aranżacją. To funkcja przydatna nie tylko podczas pracy w studyjnym zaciszu, ale i podczas występów na żywo.

Dodatkowe oprogramowanie

Producenci samplerów nierzadko dołączają do swoich urządzeń dodatkowe oprogramowanie w postaci programu DAW, banku sampli, czy programów do personalizacji.

Wszystko po to, aby można było tworzyć muzykę od razu po wyjęciu urządzenia z pudełka!

Efekty

Samplery bardzo często mają na swoim pokładzie wbudowane efekty, które pozwalają "doprawić" brzmienie, ale też pomóc z pozbyciem się niechcianych częstotliwości, czy aby dodać harmonicznych, pogłos, delay itd. To już jest bardzo zindywidualizowana sprawa danego producenta i danego urządzenia, jednak warto to mieć na uwadze!

Rozmiar ma znaczenie!

Przy wyborze odpowiedniego dla siebie samplera warto pomyśleć o dokładnym przeznaczeniu. Będzie głównie leżał w studio? A może będziesz często go zabierał ze sobą w podróż? Czy np. lubisz inspirować się otoczeniem i cenisz sobie pracę w plenerze? Wtedy rozmiar i kompaktowość urządzenia jak najbardziej ma znaczenie! Dzisiejsza technologia pozwala upchnąć niesamowite możliwości w relatywnie niewielkich rozmiarach, pytanie tylko - jak bardzo niewielkie potrzebujesz i na ile jesteś w stanie pójść na kompromis ze względu na ewentualną mniejszą liczbę funkcji?

Czym jest przedwzmacniacz mikrofonowy?

Preamp, to inaczej preamplifier, czyli przedwzmacniacz. Zasadniczo urządzenie tego typu ma zamienić niskie napięcie wejściowe na wysokie, które będzie bardziej odporne na zakłócenia i odpowiednie do dalszego przetwarzania. Idealny przedwzmacniacz powinien być liniowy (czyli mieć stałe wzmocnienie w całym zakresie pracy), mieć wysoką impedancję wejściową (będzie wymagał tylko minimalnej ilości prądu do wyczucia sygnału wejściowego) i niską impedancję wyjściową (kiedy prąd jest pobierany z wyjścia, jest minimalna zmiana napięcia wyjściowego). Stosuje się go w celu zwiększenia siły sygnału bez znacznego pogorszenia stosunku sygnału do szumu (SNR). W systemie audio są one zwykle używane do wzmacniania sygnałów z przetworników analogowych jak np. mikrofonów do poziomu liniowego. Ustaliliśmy więc najważniejsze. Preamp ma jeden główny cel - wzmocnienie sygnału. Oczywiście wybór konkretnego rozwiązania daje nam konkretne możliwości.

Rodzaje przedwzmacniaczy

Masz kolekcję wysokiej jakości mikrofonów? Posiadasz zestaw świetnych monitorów  studyjnych? Jeśli dalej chcesz poprawić jakość swoich nagrań to możliwe, że nadszedł czas na wybór przedwzmacniacza. Najłatwiej skategoryzować je pod względem ilości “koloru” jaki otrzymamy, czyli jak bardzo to urządzenie zmieni sygnał wejściowy.  Jeśli chcielibyśmy wybrać taki, który wprowadzi jak najmniej zniekształceń, to najczęściej taki już posiadasz - wbudowany w swoim interfejsie audio. Jednak możesz potrzebować więcej wzmocnienia i wtedy dobrym wyborem jest np. elysia skulpter, który zapewni nawet dodatkowe 65dB. Dzięki temu nawet bardziej wymagające mikrofony jak dynamiczne i wstęgowe będą na odpowiednim poziomie. Jeśli potrzebujesz trochę więcej charakteru i nadać trochę szlachetności brzmieniu to dobrym rozwiązaniem są preampy Focusrite ISA, które dzięki swojej konstrukcji dadzą nieco jaśniejsze i klarowniejsze brzmienie, które świetnie się sprawdza na wokalach, gitarach akustycznych, czy bębnach i zaoszczędzą przy okazji procesowania na dalszym etapie prac. "Kolorowe" przedwzmacniacze mikrofonowe, takie jak WesAudio Phoebe, Heritage Audio HA73 Elite (lub praktycznie każdy przedwzmacniacz z "73" gdzieś w nazwie) lub Empirical Labs EL-9 MIKE-E, mają swoje charakterystyczne brzmienie. Oznacza to, że zmieniają one sygnał wejściowy poprzez wprowadzenie pewnej formy zniekształceń harmonicznych, czy to poprzez elektronikę, czy też zastosowanie transformatorów. Te harmoniczne często osładzają dźwięk, czyniąc go nieco bardziej złożonym i pozwalając mu znaleźć swoje miejsce w miksie łatwiej niż czysto podbity sygnał. Wstępne podbarwienie wpłynie na twoje opcje dalszego przetwarzania sygnału, ale możesz mieć pewność, że te preampy brzmią świetnie i mogą zaoszczędzić mnóstwo czasu w trakcie miksowania. PRO TIP: Jeśli szukasz swojego pierwszego przedwzmacniacza to możesz wykonać jeden krok dalej i wybrać kompletny channel strip jak np. Heritage Audio Britstrip, czy Avalon VT-737sp. Dzięki temu otrzymasz nie tylko przedwzmacniacz, ale również np. bramkę, eq i kompresor, które pomogą uczynić nagrany sygnał praktycznie gotowym.

Czego szukać w przedwzmacniaczach?

Oto kilka rzeczy, na które warto zwrócić uwagę:

• Liczba kanałów - potrzebujesz jednego, dwóch, ośmiu, czy więcej kanałów? Bądź pewien, że dostaniesz tyle, ile potrzebujesz
• Typ - przedwzmacniacze lampowe i FET mają tendencję do bycia bardzo kolorowymi, podczas gdy wiele modeli półprzewodnikowych (szczególnie beztransformatorowych) jest czystszych w brzmieniu.
• Maksymalne wzmocnienie - podczas gdy mikrofony pojemnościowe mogą grać odpowiednio z 30dB-50dB wzmocnienia, mikrofony o niskiej wydajności i/lub wysokiej impedancji, takie jak dynamiczne i wstęgowe, zazwyczaj wymagają dużego wzmocnienia (50dB-70dB)
• We/Wy - oczywiście musisz mieć pewność, że możesz podłączyć swój sprzęt, ale takie rzeczy jak wbudowana konwersja cyfrowa mogą być naprawdę przydatne, zwłaszcza w przypadku 8-kanałowych przedwzmacniaczy, które łączą się cyfrowo np. przez ADAT lub Dante.

A co z formatem serii 500?

Chociaż istnieje od dawna, ta modułowa platforma zyskała zaskakującą popularność w ciągu ostatniej dekady, gdy więcej producentów ją przyjęło. Seria 500 składa się z małych modułów, które wsuwa się do oddzielnej obudowy jak np. Heritage Audio OST-4 lub WesAudio _Titan, które dostarczą zasilanie oraz. Główną zaletą serii 500 jest to, że każdy moduł jest znacznie tańszy niż jego standardowy odpowiednik w obudowie rack. Ostatecznie, pozwala to na stworzenie mieszanej kolekcji przedwzmacniaczy, korektorów, procesorów dynamiki i innego sprzętu zewnętrznego w przenośnym i przystępnym formacie.

Jakie słuchawki wybrać?

Słuchawki to bardzo popularne rozwiązanie odsłuchowe, z którego korzysta wiele osób pracujących w studiu. Dobrze izolują dźwięk, ułatwiają znalezienie niechcianych rezonansów w sygnale i pomagają w dokonywaniu precyzyjnych zmian podczas miksu. Adaptacja akustyczna pomieszczenia nie wpływa na wydobywany z nich dźwięk, a cena słuchawek jest zazwyczaj dużo niższa od pary monitorów odsłuchowych. Mogą się więc wydawać doskonałym rozwiązaniem jako źródło monitoringu w studiu. Istnieją jednak pewne ograniczenia wynikające z ich konstrukcji i sposobu użycia.

Sama budowa przetworników umieszczonych w słuchawkach, nie różni się specjalnie od zwykłego głośnika dynamicznego w monitorze studyjnym. Główną różnicą pomiędzy wspomnianymi urządzeniami, jest odległość ludzkiego ucha od źródła dźwięku. W przeciwieństwie do tradycyjnych monitorów studyjnych, słuchawki nie są w stanie dostarczyć dźwięku w naturalny dla człowieka sposób. 

Słuch ludzki przyzwyczajony jest do odbierania fali dźwiękowej z większej odległości, więc umieszczając przetworniki kilka centymetrów od narządu słuchu, narzucamy mu pracę w sztucznym środowisku. Podczas gdy dźwięk wydobywany z monitorów rozchodzi się w pomieszczeniu i wraz z odbiciami dociera do uszu, słuchawki doprowadzają dźwięk w sposób bezpośredni, oddzielając jedno ucho od drugiego i dając mylny obraz przestrzeni.

Jeżeli pomieszczenie nie jest zaadaptowane akustycznie, wymagana jest dobra izolacja dźwięku, a monitory odsłuchowe są poza zaplanowanym budżetem - słuchawki mogą okazać się dobrym wyborem. Zdecydowanie warto jednak korzystać z obu tych rozwiązań.

Rodzaje słuchawek

Słuchawki douszne

to bez wątpienia najpopularniejszy rodzaj słuchawek, używanych na co dzień. Małe gabaryty i waga spowodowały, że są najczęściej widywanym typem słuchawek na ulicy. Są wygodne, dobrze izolują dźwięki otoczenia i nie przeszkadzają podczas noszenia okularów czy nakrycia głowy.

Słuchawki dokanałowe 

W odróżnieniu od dousznych wkładamy bezpośrednio w kanał słuchowy. Dzięki elastycznym piankom lub gumkom słuchawki pozostają w miejscu nawet przy intensywnym ruchu - stąd są popularne np. wśród biegaczy.

Istnieje również profesjonalna wersja tych słuchawek znana jako IEM (in-ear monitor - monitory douszne) do używania na scenie. Dzięki nim każdy wykonawca może posiadać indywidualny odsłuch, nie wytwarzający żadnego hałasu na scenie. W przeciwieństwie do tradycyjnych wedge’y, takie rozwiązanie jest idealne do małych, zatłoczonych pomieszczeń, które nie są w stanie pomieścić większego ciśnienia akustycznego.

IEM’y różnią się od zwykłych słuchawek dousznych przetwornikiem armaturowym, a także skuteczniejszą izolacją dźwięków, spowodowaną lepszym dopasowaniem słuchawki do małżowiny usznej.

Słuchawki wokółuszne i nauszne

Te pierwsze dzięki większej średnicy otaczają całe uszy. Nie uciskają małżowiny, przez co są komfortowe podczas dłuższego użytkowania. Ich wadą jest jednak największy rozmiar i waga. Mogą też być uciążliwe dla osób noszących okulary.

Słuchawki wokółuszne są najczęściej stosowanym rodzajem słuchawek przez realizatorów dźwięku i nagrywających w studiu muzyków.

Słuchawki nauszne często używają podobnych przetworników co modele wokółuszne, więc są w stanie zapewnić równie wysoką jakość dźwięku. Przez mniejsze nausznice mogą naciskać na małżowiny uszne, ale jednocześnie są nieco bardziej mobilne.

Typ budowy słuchawek

Słuchawki nauszne i wokółuszne również dzielą się na kilka typów ze względu na budowę nausznic.

Konstrukcja otwarta

Wyróżnia się sposobem wykonania obudowy nauszników. Posiadają one otwory umożliwiające swobodniejszy przepływ powietrza. Odbija się to jednak na izolacji dźwięku, przez co nie nadają się do głośnych pomieszczeń czy odsłuchiwania podkładu podczas nagrywania.

Słuchawki otwarte używane są zazwyczaj podczas realizacji miksu i masteringu. Jeżeli pomieszczenie, w którym pracujemy nie jest zaadaptowane akustycznie, mogą okazać się lepszym rozwiązaniem od tradycyjnych monitorów studyjnych. Dzięki lepszej wentylacji, dłuższa praca nie powoduje dyskomfortu.

Konstrukcja zamknięta

Słuchawki o konstrukcji zamkniętej charakteryzują się najlepszą izolacją dźwięków zarówno z wewnątrz jak i z otoczenia. Z tego powodu są najczęściej używaną konstrukcją słuchawek w profesjonalnych zastosowaniach. Stosuje się je do odsłuchania podkładu w trakcie sesji nagraniowej, w zatłoczonym klubie podczas grania na żywo, czy podczas realizacji koncertu.

Modele takie jak: KNS 6402, KNS 8402, to wysokiej jakości zamknięte słuchawki marki KRK Systems, które znajdziesz w ofercie Audiotech.

Konstrukcja półotwarta

Słuchawki półotwarte są rozwiązaniem pośrednim. Łączą w sobie zarówno zalety, jak i wady konstrukcji otwartej i zamkniętej. Niekiedy łatwo jest je pomylić z konstrukcją otwartą z powodu bliźniaczej, ażurowej budowy.

Parametry techniczne słuchawek

Pasmo przenoszenia częstotliwości

Jest to zakres częstotliwości, jakie mogą przetworzyć słuchawki. Od najniższych tonów sięgających niekiedy kilka Hz, po najwyższe - wynoszące nawet ponad 20kHz.

Dzisiejsze rozwiązania wykraczają często poza granice ludzkiego słyszenia, dzięki czemu nie musimy się przejmować, że sprzęt nas zawiedzie.

Charakterystyka częstotliwościowa

Przedstawiona w formie wykresu, reprezentującego sposób przenoszenia częstotliwości przez słuchawki. W sprzęcie konsumenckim często zdarza się, że niskie pasmo jest w pewnym stopniu podbite, aby słuchawki pozornie brzmiały lepiej. W profesjonalnym sprzęcie dąży się do uzyskania jak najbardziej płaskiej charakterystyki przenoszenia, w celu osiągnięcia referencyjnego odsłuchu.

Skuteczność

Jest to parametr określający maksymalny poziom decybeli SPL (Sound Pressure Level - poziom ciśnienia akustycznego), jaki słuchawki mogą przetworzyć. Jest mierzony przy dostarczeniu do nich mocy o wartości 1mW.

Max SPL

To parametr, który określa maksymalny poziom decybeli SPL, jaki słuchawki mogą przetworzyć niezależnie od dostarczonej do nich mocy.

Co to jest impedancja?

Czyli opór elektryczny słuchawek, wyrażony w Ohmach [Ω]. Jest to istotny parametr dla dopasowania słuchawek do urządzenia, do którego będą podłączane. Impedancja wejściowa słuchawek powinna być kilkukrotnie wyższa od impedancji wyjściowej urządzenia, aby zestaw pracował prawidłowo i bezpiecznie.

Czym są interfejsy Dante™?

Interfejs Dante™ to specjalny rodzaj interfejsu audio, który jest kompatybilny z przesyłem danych w sieci AoIP ze standardem Dante™. W praktyce oznacza to, że żegnamy się z protokołami USB czy Thunderbolt, a podłączamy wszystko przez tzw. skrętkę, czyli złącze Ethernet i wchodzimy do sieci. Sieci audio.

Czym jest Dante™?

Dante™ to technologia cyfrowej sieci audio opracowana przez australijską firmę Audinate, która stanowi serce wszystkich interfejsów Focusrite RedNet, a także jest cechą charakterystyczną oferty interfejsów Red. Dante™ wykorzystuje standardowe sieci i komponenty oparte na protokole IP, takie jak kable Ethernet, routery i switche, do przenoszenia dużej liczby kanałów pomiędzy dużą liczbą urządzeń, utrzymując jednocześnie wyjątkowo niską latencję.

Jakie są korzyści z używania interfejsów Dante™?

Wykorzystując elastyczność Dante™, urządzenia audio-over-IP firmy Focusrite zapewniają modułowe podejście do budowania rozwiązań audio, czy to dla postprodukcji, broadcastu, dźwięku na żywo czy studia nagraniowego. Oferta tych urządzeń obejmuje najlepsze zdalnie sterowane przedwzmacniacze mikrofonowe i najlepszą konwersję. Dzięki temu Twój system może rosnąć razem z Twoimi potrzebami i zawsze znajdziesz odpowiednie rozwiązanie. Dzięki temu, że wszystkie urządzenia Focusrite audio-over-IP są kompatybilne ze standardową siecią IP warstwy 3; w rzeczywistości jest prawdopodobne, że prawie każdy obiekt posiada już kompatybilną infrastrukturę. Wystarczy dodać kabel Ethernet i switch sieciowy, aby zbudować sieć audio. Jeśli do tej pory zawsze było Ci mało kanałów, to zapewne ucieszy Cię również fakt, że w jednej gigabitowej sieci można przesyłać nawet 1024 kanały (512 wejść i 512 wyjść)! Interfejsy RedNet oferują wybór dedykowanych interfejsów audio-over-IP, w tym MADI, AES3, analogowych, zdalnych przedwzmacniaczy mikrofonowych, a także zawierają opcje redundantnych zasilaczy i połączeń sieciowych. Interfejsy Red to rozwiązanie typu "wszystko w jednym", w tym 32x32 wejścia/wyjścia Dante™ w połączeniu z łącznością Pro Tools | HD™ i najnowszą technologią interfejsów Thunderbolt. Wiele z interfejsów Focusrite jest również zgodnych z protokołem AES67.

Chcesz wiedzieć więcej?

Zapoznaj się naszym poradnikiem odnośnie audio-over-IP w postprodukcji!

Poczytaj o AoIP w postprodukcji

Czym są kontrolery monitorów?

Kontrolery monitorów odsłuchowych to urządzenia pozwalające na sprawne zarządzanie sygnałem audio w studiu nagraniowym. W praktyce oznacza to regulację głośności, wybór źródła oraz wybór z którego wyjścia chcemy usłyszeć interesujący nas dźwięk. Dzięki temu natychmiast możemy porównać efekty naszej pracy bez przepinania kabli, a co za tym idzie - bez zbędnego rozpraszania.

Aktywne, a pasywne kontrolery monitorów

Kontrolery dzielą się na konstrukcje aktywne oraz pasywne. Różnicą w możliwościach wspomnianych typów, jest zdolność do wzmocnienia sygnału audio.  W przypadku pasywnych kontrolerów monitorów jak np. serii RAM od Heritage Audio, sygnał może być jedynie stłumiony. Ustawienie głównego potencjometru na wartość maksymalną powoduje, że sygnał przechodzi przez urządzenie bez tłumienia, a każde niższe ustawienie zwiększa jego stopień.  Przy korzystaniu z kontrolerów pasywnych, poziom wyjściowy z interfejsu audio oraz poziom wejściowy na monitorach studyjnych, powinien być ustawiony na wartość nominalną, aby nie ograniczać możliwości urządzeń. Co za tym idzie bardzo istotną kwestią jest najwyższa jakość elementów, która w żaden sposób nie ograniczy lub pogorszy jakość dźwięku, który chcemy usłyszeć. Z kolei konstrukcje aktywne są w stanie dodatkowo wzmocnić sygnał audio, dzięki dostarczonemu do nich zasilaniu.

Funkcje i możliwości kontrolerów monitorów

Zależnie od potrzeb i wymagań na rynku dostępne mamy wiele rozwiązań, które ułatwi nam pracę w studiu - od najprostszego biurkowego Heritage Audio Baby RAM, przez bardziej zaawansowane RAM2000 czy RAM5000, aż do specjalistycznego Focusrite RedNet R1, który współpracuje bezpośrednio tylko z interfejsami serii Focusrite Red. Najprostsze modele będą obsługiwać jedynie stereo, czyli głośniki lewy i prawy, ale w większych modelach możemy również używać konfiguracji surround 5.1, czy jak w RedNet R1 pełnego systemu Atmos, czyli 12 głośników w systemie 7.1.4! Najważniejszym jest oczywiście, aby zapewnić najwyższą, audiofilską jakość dźwięku - godną nawet takiego wyzwania jak mastering, gdzie istotny jest najmniejszy szczegół. Dodatkowo w modelach RAM2000 i RAM5000 znajdziemy też możliwość wygodnego połączenia przez Bluetooth dla urządzeń mobilnych oraz dwa niezwykle mocne, niezależne wzmacniacze słuchawkowe, które pozwolą na sprawdzenie efektów również na najbardziej wymagających słuchawkach.  Warto również pamiętać, że wśród funkcji większości urządzeń znajdziemy przełączniki MONO, DIM i MUTE odpowiadające za monofonizację sygnału, przyciszenie oraz kompletne wyciszenie. Wszystko po to, aby pracować szybko i bez zbędnego zastanawiania.

Oprogramowanie audio

W dobie powszechnej cyfryzacji i rozwoju technologicznego, oprogramowanie do pracy z dźwiękiem oraz wirtualne instrumenty przeżywają swoją świetność. Narzędzia te pozwalają osiągać rewelacyjne sonicznie efekty, łącząc je z wygodą pracy na komputerze, pozwalając zebrać cały arsenał instrumentów, efektów czy swoiste wirtualne studio w jedno urządzenie.

DAW (Digital Audio Workstation)

Głównym oprogramowaniem w świecie cyfrowego dźwięku jest Digital Audio Workstation. DAW to niezwykle zaawansowane programy, stosowane nie tylko do produkcji muzyki, ale także do sound designu, podcastów czy udźwiękowienia gier i filmów. Umożliwiają zrealizowanie kompletnej produkcji poczynając od nagrań i edycji, aż po miks i mastering. To wirtualne odwzorowanie analogowych i cyfrowych konsolet studyjnych. Najpopularniejszymi programami DAW są: Ableton Live, Pro Tools, Logic Pro, Cubase, FL Studio, Reaper, Sudio One, Reason oraz Bitwig.

Wtyczki (pluginy)

Programy DAW to swego rodzaju łącznik wszystkich pozostałych typów oprogramowania. Wirtualnymi narzędziami używanymi podczas pracy z dźwiękiem są: emulacje instrumentów i syntezatorów, preampy, kompresory, korektory, a także efekty i co tylko dusza zapragnie! Popularnie określa się je mianem wtyczek lub pluginów. Wszystkie oparte są o algorytmy, wpływające w określony sposób na dźwięk.

Formaty wtyczek

Oprogramowanie w postaci wirtualnych wtyczek, tworzone jest w trzech ustandaryzowanych formatach:

VST (Visual Studio Technology) to format opracowany przez firmę Steinberg – twórców Cubase – w 1996 roku. Jest to chyba najpopularniejszy format wtyczek, z powodu kompatybilności z największą ilością DAWów. Formatu VST nie obsługuje jedynie Logic Pro oraz Pro Tools, które korzystają ze swoich własnych rozszerzeń, o których mowa poniżej. Nowszą i wydajniejszą wersją tego formatu jest VST3.

AU (Audio Unit) to format autorstwa Apple, przeznaczony do pracy na systemach macOS oraz w DAW Logic Pro. Pomimo kompatybilności systemów Apple z wtyczkami VST, format AU jest preferowany ze względu na najlepszą optymalizację z mac’ami. Logic nie wspiera wtyczek o formacie innym niż Audio Unit.

AAX (AVID Audio Extension) został opracowany przez firmę AVID, która w swoim portfolio może pochwalić się również programem Pro Tools. AAX to format przeznaczony właśnie do DAWu amerykańskiego producenta. Nie jest wspierany przez żaden inny program do pracy z dźwiękiem. Poprzednikiem AAX był format RTAS (Real-Time Audio Suite), przeznaczony do wcześniejszych wersji Pro Tools’a.

Zalety i wady wirtualnych narzędzi

Wirtualne wtyczki to niewątpliwie wygodny i szybki sposób pracy z dźwiękiem, któremu często towarzyszy niższa cena od fizycznych wersji. Przechowywane są w chmurze lub na dysku, dzięki czemu możemy mieć je zawsze ze sobą w każdym miejscu na świecie. Z drugiej strony wymagają zapewnienia odpowiedniej mocy komputera do prawidłowej pracy. Dodatkowo, jednym z największych wrogów dźwięku cyfrowego jest nieustannie obecna latencja. Dzisiejsze rozwiązania pozwalają jednak zmniejszyć jej czas do wartości prawie niezauważalnych.

Oprogramowanie dostępne w Audiotech

W ofercie Audiotech znajdziecie szeroką gamę oprogramowania Arturii, obejmującą każdy z wymienionych wyżej rodzajów wtyczek. Są one także dostępne w bardzo korzystnych cenowo pakietach jak V Collection (pakiet instrumentów wirtualnych Arturia), czy FX Collection (kompletny pakiet efektów wirtualnych Arturia).

Dodatkowo warto mieć na uwadzę bogaty pakiet oprogramowania dołączany do produktów przez producentów. Software dodawany do produktów Arturia, Novation, czy Focusrite jest naprawdę bardzo bogaty. Dzięki temu, można rozpocząć przygodę z rejestracją dźwięku, czy produkcją muzyczną niemalże od razu po wyjęciu z pudełka!

Czym jest groovebox?

Groovebox to samodzielny instrument do produkcji muzyki z dużym zakresem kontroli użytkownika ułatwiającym improwizację. Najczęściej łączy w sobie narzędzia do sekwencjonowania z jednym lub kilkoma źródłami dźwięku - najczęściej automatem perkusyjnym, syntezatorem lub samplerem.

Przed erą programów DAW i sekwencerów komputerowych, grooveboxy były najtańszym i najbardziej dostępnym sposobem budowania całych utworów. Kiedy pojawił się sampling, grooveboxy stały się kluczowym narzędziem w produkcji muzyki elektronicznej i hip-hopowej.

Jak tworzyć z pomocą grooveboxa?

Najczęściej kontrola odbywa się za pomocą kombinacji pokręteł (potencjometrów lub enkoderów), suwaków, przycisków oraz diód LED lub ekranów LED. Integracja tych elementów pozwala muzyki na szybkie skonstruowanie i kontrolowanie sekwencji opartych na patternach. Często z wieloma głosami instrumentalnymi lub perkusyjnymi grającymi jednocześnie.

Groovebox w swojej konstrukcji jest podobny do muzycznej stacji roboczej. Ogólne różnice polegają na tym, że bardzo często w takich konstrukcjach pomijana jest klawiatura lub można znaleźć jej uproszczoną wersję. Wynika to z tego, że grooveboxy są projektowane jako urządzenia przenośne i zwykle zawierają więcej elementów sterujących dla użytkownika. Podczas gdy stacja robocza jest często skierowana do muzyków studyjnych i kompozytorów, grooveboxy są zaprojektowane bardziej do potrzeb wykonawców na żywo. Jednak urządzenia odpowiadające obu opisom są używane zarówno na scenie, jak i w studio. Cechą charakterystyczną grooveboxu jest możliwość zmiany przez wykonawcę zarówno sekwencji, jak i parametrów dźwięku w czasie rzeczywistym, bez przerywania występu.

Dlaczego warto używać grooveboxa?

Unikalny sposób pracy grooveboxów jest naturalnie dostosowany do muzyki elektronicznej. Manipulowanie parametrami syntezy, aby dźwięk ewoluował w powtarzającej się sekwencji jest podstawową techniką w wielu podgatunkach. Sekwencje te mogą później zostać szybko połączone w utwór podczas występów na żywo. Groovebox pozwala na zapisywanie sekwencji i utworów, pobieranie ich z pamięci i używanie do bieżącego występu. W niektórych przypadkach cały występ może być stworzony za pomocą jednego grooveboxa, ale można go również używać jako element większego systemu. Odzwierciedla to duża różnorodność dostępnych grooveboxów - od prostych rozwiązań jak seria Pocket Operator od teenage engineering gdzie mamy podstawowe możliwości sekwencjonowania i gry, przez Novation Circuit Tracks i Circuit Rhythm po bardzo rozbudowane teenage tngineering OP-Z, OP-1 field oraz XY, gdzie znajdziemy takie funkcje jak wysokiej klasy samplowanie, syntezatory o dużej polifonii i rozległe możliwości sekwencjonowania - w tym możliwość sterowania światłem, czy wizualizacjami.

Dziś grooveboxy często są sercem i centralnym elementem występów na żywo dla wielu wykonawców muzyki elektronicznej lub zespołów jako wygodny sposób włączenia elementów elektronicznych do bardziej tradycyjnej formy koncertu. Sekwencer i aspekty kontrolne grooveboxu mogą być wykorzystane do sterowania zewnętrznym instrumentem poprzez MIDI, a wbudowane brzmienia mogą być kontrolowane przez zewnętrzne urządzenia.