Czym jest sampler?
Sampler to instrument muzyczny, odtwarzający wcześniej nagrane próbki dźwiękowe (sample), lub pozwalający je nagrać w czasie rzeczywistym. Pozwala także na kreatywne przekształcanie próbek i tworzenie na ich podstawie pełnych kompozycji. Samplery często łączone są z wbudowanymi efektami i sekwencerami, co potrafi uczynić je rozbudowanymi stacjami roboczymi do produkcji muzycznej. Obecnie występują także pod postacią wtyczek do programów DAW.
Krótka historia samplerów
Pierwszym analogowym samplerem był Melotron M400, wyprodukowany w 1963 roku przez angielską firmę Streetly Electronics. Wykorzystywany był przez wielu twórców przełomu lat 60 i 70 – wśród nich znalazł się także Czesław Niemen. Melotron był bardzo drogi i skomplikowany w obsłudze z powodu licznych mechanizmów taśmowych, które należało regularnie wymieniać.
Kolejnym urządzeniem, będącym pierwszym komercyjnie dostępnym samplerem syntezatorowym był Computer Music Melodian, zbudowany przez Harryego Mendella i Dana Corena w 1976 roku. Od tego momentu samplery zaczęły zyskiwać popularność na rynku instrumentów muzycznych.
Firmą, która silnie odznaczyła się w tworzeniu samplerów było AKAI Professional i ich seria MPC (pierwotnie MIDI Production Center, a dziś – Music Production Center). Pierwszym urządzeniem japońskiego producenta było MPC60 wypuszczone w 1988 roku, które podbiło serca producentów hip-hopu. Seria MPC wywarła silny wpływ na dalszy rozwój kompletnych stacji roboczych do produkcji muzycznej, znanych dziś jako grooveboxy.
Funkcje samplerów
Pady i klawisze
Samplery wyposażone są w klawisze lub pady wyzwalające przypisane do nich próbki. Przyciski te są najczęściej dynamiczne, dzięki czemu w zależności od siły uderzenia próbka będzie zagrana z odpowiednią głośnością. Daje to użytkownikowi dużą możliwość ekspresji podczas grania. W niektórych urządzeniach (np. Novation Circuit Rhythm, Novation Circuit Tracks), przyciski są dodatkowo podświetlane w kolorach RGB. Niektóre nietypowe rozwiązania jak np. teenage engineering OP-1, OP-Z, czy kieszonkowe Pocekt Operatory mają swoje oryginalne „klawisze” i przyciski wyzwalające.
Nagrywanie
Sampler oprócz odtwarzania przypisanych mu próbek, często umożliwia także ich nagranie. Wystarczy tylko podpiąć do niego mikrofon, bądź jeśli urządzenie to oferuje – skorzystać z wbudowanego, wcisnąć record i… nagrywać!
Edycja
Po nagraniu interesującej nas próbki mamy także możliwość jej edycji. Samplery wyposażone są często w edytory obwiedni sygnału, pitch shifter, filtry, czy dodatkowe efekty. Możemy więc stworzyć swoją wymarzoną próbkę za pomocą jednego urządzenia.
Olbrzymimi możliwościami edycji sampli pochwalić się może OP-1 Field oraz OP-Z od teenage engineering.
Choke
Podczas nagrywania pętli perkusyjnych przydatną funkcją, oferowaną przez samplery będą Choke Groups. To tworzone przez użytkownika grupy sampli, w których jedna próbka kończy odtwarzanie drugiej. Jest to szczególnie pomocne przy nagrywaniu sampli otwartego i zamkniętego hi-hatu, ponieważ te dźwięki naturalnie na siebie wpływają i nie mogą grać jednocześnie.
Loop
Samplery umożliwiają zapętlanie nagranych loopów. Możemy stworzyć na przykład pętlę rytmiczną, składającą się z sampli perkusyjnych i tak naprawdę o niej zapomnieć – będzie odtwarzana dopóki opcja loop nie zostanie wyłączona. Możemy przechodzić w ten sposób do kolejnych instrumentów, tworząc kompletną kompozycję utworu.
Sekwencer
Na pokładzie samplerów znajdziemy też często funkcję sekwencera. Dzięki niej, możliwe jest wielokrotne odtwarzanie sekwencji próbek bez nagrywania pętli. Należy tylko zaznaczyć na padach miejsce, w którym ma być zagrany sampel. Sekwencer w każdej chwili umożliwia szybką edycję stworzonej sekwencji – wystarczy tylko zaznaczyć inne miejsce odtworzenia próbki. W przypadku funkcji loop, wymagane byłoby nagranie całej pętli od nowa. Niektóre sekwencery, jak np. w teenage engineering OP-Z, pozwalają także sekwencjonować światła po protokole DMX, video, czy fotografie!
Patterny
Zarówno pętle sampli jak i ich sekwencje, zapisywane są pod postacią tak zwanych patternów. Każdy z nich może być stworzony w różnych wariantach (inne progresje akordów, inny rytm perkusji) i zmieniany przez użytkownika podczas grania utworu, dzięki czemu ma on większą kontrolę nad jego aranżacją. To funkcja przydatna nie tylko podczas pracy w studyjnym zaciszu, ale i podczas występów na żywo.
Dodatkowe oprogramowanie
Producenci samplerów nierzadko dołączają do swoich urządzeń dodatkowe oprogramowanie w postaci programu DAW, banku sampli, czy programów do personalizacji.
Wszystko po to, aby można było tworzyć muzykę od razu po wyjęciu urządzenia z pudełka!
Efekty
Samplery bardzo często mają na swoim pokładzie wbudowane efekty, które pozwalają „doprawić” brzmienie, ale też pomóc z pozbyciem się niechcianych częstotliwości, czy aby dodać harmonicznych, pogłos, delay itd. To już jest bardzo zindywidualizowana sprawa danego producenta i danego urządzenia, jednak warto to mieć na uwadze!
Rozmiar ma znaczenie!
Przy wyborze odpowiedniego dla siebie samplera warto pomyśleć o dokładnym przeznaczeniu. Będzie głównie leżał w studio? A może będziesz często go zabierał ze sobą w podróż? Czy np. lubisz inspirować się otoczeniem i cenisz sobie pracę w plenerze? Wtedy rozmiar i kompaktowość urządzenia jak najbardziej ma znaczenie! Dzisiejsza technologia pozwala upchnąć niesamowite możliwości w relatywnie niewielkich rozmiarach, pytanie tylko – jak bardzo niewielkie potrzebujesz i na ile jesteś w stanie pójść na kompromis ze względu na ewentualną mniejszą liczbę funkcji?
